Η παρατεταμένη ανομβρία που παρατηρήθηκε στην Κύπρο κατά την τελευταία δεκαετία του 20ου αιώνα, η οποία είχε ως αποτέλεσμα τη μη ικανοποιητική αποθήκευση νερού στα φράγματα, επέβαλε τη δημιουργία Μονάδων Αφαλάτωσης Θαλασσινού Νερού, με σκοπό την απεξάρτηση της παροχής πόσιμου νερού στα μεγάλα αστικά και τουριστικά κέντρα, από τη βροχόπτωση. Στην Κύπρο σήμερα λειτουργούν τέσσερις Μονάδες Αφαλάτωσης, της Δεκέλειας, Λεμεσού (Επισκοπής), ΑΗΚ Βασιλικού και Λάρνακας, ενώ ολοκληρώνεται και η κατασκευή Μονάδας Αφαλάτωσης στην Πάφο, η οποία αναμένεται να λειτουργήσει αρχές του 2021.
Η συμβολή των Μονάδων Αφαλάτωσης στην επίλυση του υδατικού προβλήματος που μαστίζει τον τόπο μας είναι τεράστια. Οι Μονάδες Αφαλάτωσης Δεκέλειας και Λάρνακας συμβάλλουν σημαντικά στην κάλυψη μεγάλου μέρους των υδρευτικών αναγκών των Επαρχιών Λευκωσίας, Λάρνακας και Ελεύθερης Αμμοχώστου, με δυναμικότητα παραγωγής, συνολικά, μίας ελάχιστης ποσότητας 39,4 ΕΚΜ τον χρόνο. Η Μονάδα Αφαλάτωσης Λεμεσού (Επισκοπής) μπορεί να καλύψει μεγάλο μέρος των υδρευτικών αναγκών της Επαρχίας Λεμεσού, ενώ η Μονάδα Αφαλάτωσης Βασιλικού μπορεί να συμβάλει στην κάλυψη των αναγκών μικρού μέρους της Επαρχίας Λεμεσού και μεγαλύτερου μέρους των Επαρχιών Λάρνακας και Αμμοχώστου. Η συνολική δυναμικότητα παραγωγής των δύο Μονάδων Αφαλάτωσης ανέρχεται κατ’ ελάχιστον στα 32.8 ΕΚΜ τον χρόνο.
Στοιχεία των Μονάδων Αφαλάτωσης
Μονάδα Αφαλάτωσης Δεκέλειας
Το Συμβόλαιο για την κατασκευή και λειτουργία της Μονάδας ανατέθηκε το 1996, κατόπιν προσφορών, στην Κοινοπραξία CARAMONDANI BROS LTD και CARAMONDANI DESALINATION PLANTS LTD, στην τιμή των £0,54/m3. Η Μονάδα λειτούργησε τον Απρίλιο του 1997 με δυναμικότητα 40.000 m3/ημέρα και εξαγοράστηκε από την Κυβέρνηση το 2005, κάνοντας χρήση του σχετικού όρου του Συμβολαίου. Ακολούθως, η Κυβέρνηση προχώρησε στην προκήρυξη Διαγωνισμού για την Ανακαίνιση, Λειτουργία και Συντήρηση της Μονάδας και Πώληση νερού στο ΤΑΥ για περίοδο 20 ετών. Το Συμβόλαιο ανατέθηκε στην Εταιρεία CARAMONDANI DESALINATION PLANTS LTD, στην τιμή των £0,38/m3. Η Μονάδα, η οποία ανακαινίστηκε το 2005, ξεκίνησε την 20ετή περίοδο λειτουργίας της το Μάιο του 2007, ενώ το Συμβόλαιο αναμένεται να λήξει τον Μάιο του 2027. Από τον Ιούλιο του 2008, η δυναμικότητα αυξήθηκε κατά 10.000m3/ημέρα και από τον Απρίλιο του 2009 κατά ακόμα 10.000m3/ημέρα, με τη συνολική δυναμικότητα σήμερα να ανέρχεται στις 60.000m3/ημέρα. Η Μονάδα Αφαλάτωσης Δεκέλειας καλύπτει τις υδρευτικές ανάγκες της ελεύθερης περιοχής Αμμοχώστου και μέρος των αναγκών της Λάρνακας.
Μονάδα Αφαλάτωσης Λεμεσού (Επισκοπής)
Το Συμβόλαιο για την κατασκευή και λειτουργία της Μονάδας, υπογράφτηκε τον Αύγουστο του 2009. Ανάδοχος είναι η Κοινοπραξία Μ.Ν. LIMASSOL WATER CO LTD, που αποτελείται από τις Εταιρείες MEKOROT (Ισραήλ) και NETCOM (Κύπρος) και η τιμή του Συμβολαίου είναι €0,87/m3. Το Συμβόλαιο αυτό προνοεί 20ετή λειτουργία, η οποία ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2012 και αναμένεται να λήξει τον Ιούλιο του 2032. Η Μονάδα ήταν κυρίως σε εφεδρεία έως το τέλος 2015. Η δυναμικότητα της Μονάδας είναι 40.000m3/ημέρα, με δυνατότητα επέκτασης στα 60.000m3/ημέρα. Η Μονάδα Αφαλάτωσης Λεμεσού μπορεί να καλύψει μέρος των υδρευτικών αναγκών της Επαρχίας Λεμεσού.
Μονάδα Αφαλάτωσης ΑΗΚ Βασιλικού
Η Συμφωνία προμήθειας νερού από τη Μονάδα Αφαλάτωσης Βασιλικού, υπογράφηκε με την ΑΗΚ, τον Φεβρουάριο του 2010, στην τιμή των €0,81/mᵌ και είναι διάρκειας 20 χρόνων. Παρόλο που η 20ετής περίοδος ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2013, η Μονάδα βρισκόταν σε εφεδρεία μέχρι το τέλος του 2015. Η Συμφωνία αναμένεται να λήξει τον Ιούλιο του 2033. Η Μονάδα είναι δυναμικότητας 60.000m3/ημέρα και μπορεί να καλύψει υδρευτικές ανάγκες κοινοτήτων της Επαρχίας Λεμεσού, ενώ τροφοδοτεί τον αγωγό Χοιροκοιτίας-Αμμοχώστου μέσω της Δεξαμενής επεξεργασμένου νερού του Διυλιστηρίου Χοιροκοιτίας.
Μονάδα Αφαλάτωσης Λάρνακας
Το Συμβόλαιο για την κατασκευή και λειτουργία της Μονάδας Αφαλάτωσης Λάρνακας ανατέθηκε το 1999 στην Εταιρεία LARNACA WATER PARTNERS (Κοινοπραξία των Εταιρειών IDE και OCEANA από το Ισραήλ), στην τιμή των £0,40/m3. Το Συμβόλαιο ήταν 10ετές και η Μονάδα λειτούργησε τον Ιούνιο του 2001 με δυναμικότητα 52.000m3/ημέρα. Τον Ιανουάριο του 2009, η δυναμικότητα της Μονάδας αυξήθηκε κατά 10.000 m3/ημέρα και έφτασε στα 62.000m3/ημέρα. Το Συμβόλαιο έληξε τον Ιούλιο 2011, οπότε η Μονάδα περιήλθε στην κυριότητα του ΤΑΥ. Η Κυβέρνηση προχώρησε στην προκήρυξη νέου Διαγωνισμού και η νέα συμφωνία για Ανακαίνιση και Λειτουργία της Μονάδας υπογράφηκε τον Ιανουάριο του 2012, με την Εταιρεία MN LARNACA DESALINATION CO LTD (Κοινοπραξία των Εταιρειών Mekorot και Netcom), στην τιμή των €0,60/mᵌ. Η 25ετής περίοδος ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2015 και αναμένεται να λήξει τον Ιούνιο του 2040. Η Μονάδα βρισκόταν κυρίως σε εφεδρεία έως το τέλος 2015. Η δυναμικότητα της Μονάδας είναι 60.000m3/ημέρα. Η Μονάδα Αφαλάτωσης Λάρνακας καλύπτει σήμερα, σε μεγάλο βαθμό, τις ανάγκες των Επαρχιών Λευκωσίας και Λάρνακας.
Μονάδα Αφαλάτωσης Πάφου
Το Συμβόλαιο για την κατασκευή και λειτουργία της Μονάδας υπογράφτηκε τον Ιανουάριο του 2019. Ανάδοχος είναι η CARAMONDANI DESALINATION PLANTS LTD και η τιμή του Συμβολαίου είναι €0,80/m3. Το Συμβόλαιο προνοεί την 25ετή λειτουργία της Μονάδας, η οποία αναμένεται να ξεκινήσει αρχές του 2021. Η Μονάδα, δυναμικότητας 15.000m3/ημέρα, θα μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στην κάλυψη των αναγκών της Επαρχίας Πάφου.
Στοιχεία των Συμβολαίων των Μονάδων Αφαλάτωσης
Οι Μονάδες Αφαλάτωσης κατασκευάζονται με τη μέθοδο της αυτοχρηματοδότησης μετά από Διαγωνισμό που προκηρύσσει το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων. Το Συμβόλαια είναι τύπου BOOT (Built, Own, Operate and Transfer) και οι Εργολάβοι/Επενδυτές που αναλαμβάνουν την κατασκευή των Μονάδων, επωμίζονται όλα τα έξοδα για την κατασκευή των έργων πολιτικής μηχανικής, την προμήθεια και εγκατάσταση του ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού και γενικά την εκτέλεση όλων των απαραίτητων εργασιών για την ολοκλήρωση των έργων. Ακολούθως, λειτουργούν τις Μονάδες με δικά τους έξοδα για συγκεκριμένη περίοδο (γύρω στα 20-25 χρόνια) και πωλούν το παραγόμενο νερό στην Κυβέρνηση σε καθορισμένη τιμή, με βάση την οποία κέρδισαν τον Διαγωνισμό. Η Κυβέρνηση, καθορίζει, αναλόγως των αναγκών, τις ετήσιες ποσότητες αφαλατωμένου νερού που θα πρέπει να παραχθούν από τις Μονάδες Αφαλάτωσης και επομένως την περίοδο λειτουργίας τους για κάθε έτος. Με το τέλος της περιόδου λειτουργίας του κάθε Συμβολαίου, οι Μονάδες περιέρχονται αυτόματα στην κυριότητα της Κυβέρνησης, ενώ παρέχεται το δικαίωμα εξαγοράς των Μονάδων πριν τη συμπλήρωση της περιόδου αυτής. Στα Συμβόλαια υπάρχουν πρόνοιες που αναπροσαρμόζουν τις τιμές πώλησης του νερού, λαμβάνοντας υπόψη τις αυξομειώσεις στις τιμές του πετρελαίου, του ηλεκτρικού ρεύματος και των εργατικών. Επίσης, στα Συμβόλαια περιλαμβάνονται πρόνοιες για μείωση της παραγωγής ή διακοπή της λειτουργίας των Μονάδων και διατήρηση τους σε κατάσταση εφεδρείας, σε περιπτώσεις πολυομβρίας και αυξημένων αποθεμάτων στα Φράγματα ποσίμου, όπου η παραγωγή διυλισμένου νερού μπορεί να ικανοποιήσει σε μεγάλο βαθμό τη ζήτηση.
Περιγραφή / Λειτουργία Μονάδων Αφαλάτωσης
Οι Μονάδες Αφαλάτωσης αποτελούνται από:
|
Οι διάφορες φάσεις από τις οποίες περνά το νερό από τη θάλασσα μέχρι να φτάσει στον καταναλωτή περιγράφονται πιο κάτω:
Το θαλασσινό νερό περνά από διάφορα στάδια επεξεργασίας μέχρι να φτάσει στον καταναλωτή. Αρχικά, το θαλασσινό νερό λαμβάνεται από σημείο που βρίσκεται σε απόσταση 500 -1000 μέτρων από την ακτή, σε ποσότητες ανάλογα με τις επικρατούσες συνθήκες στην θαλάσσια περιοχή. Μέσω αγωγού, το θαλασσινό νερό καταλήγει στο αντλιοστάσιο που βρίσκεται στην παραλία και αφού περάσει μέσα από φίλτρα για να αφαιρεθούν οι στερεές ουσίες, αντλείται προς τη Μονάδα που βρίσκεται περίπου 500-800 μέτρα μακριά από την παραλία. Εκεί υπάρχουν 3 στάδια επεξεργασίας, ως ακολούθως:
(1) Στάδιο Προ-Επεξεργασίας
Οι μικροοργανισμοί πρέπει να καταστραφούν και τα αιωρούμενα στερεά να αφαιρεθούν ώστε να αποφευχθεί η ανάπτυξη μικροοργανισμών και η εναπόθεση αλάτων στις μεμβράνες. Η προ-επεξεργασία περιλαμβάνει προ-χλωρίωση, συσσωμάτωση κολλοειδών οργανικών ουσιών με την προσθήκη χημικών, φιλτράρισμα μέσω φίλτρων άμμου και προσθήκη θειικού οξέως για τη ρύθμιση της οξύτητας. Το φιλτραρισμένο νερό αντλείται σε ειδικά φίλτρα πολυπροπυλενίου που κρατούν όλες τις στερεές ουσίες μεγέθους μεγαλύτερου του 1μm που θα προκαλούσαν ζημιά στις μεμβράνες αντίστροφης όσμωσης. Ακολούθως, γίνεται από-χλωρίωση διότι οι μεμβράνες καταστρέφονται στην παρουσία ελεύθερου χλωρίου.
(2) Στάδιο Αντίστροφης Όσμωσης
Το νερό τροφοδοτείται στις μεμβράνες αντίστροφης όσμωσης, μέσω αντλιών, που παρέχουν την απαιτούμενη πίεση (περίπου 65-80 ατμόσφαιρες), ώστε το νερό να περάσει μέσα από τις μεμβράνες και να απορρίψει τα άλατα του. Η ανάκτηση στις μεμβράνες είναι περίπου 50%. Δηλαδή, για να παραχθεί ένα κυβικό μέτρο αφαλατωμένου νερού απαιτούνται δύο κυβικά μέτρα θαλασσινού νερού. Το θαλασσινό νερό με τη διπλάσια συγκέντρωση αλάτων (άλμη) επιστρέφει μέσω αγωγού στη θάλασσα, αφού περάσει μέσα από τις αντλίες ψηλής πίεσης και δώσει (λόγω της πίεσης που έχει δεχτεί) ένα μέρος της ενέργειας (περίπου 25-30%) στις αντλίες. Με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνεται εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας.
(3) Τελικό Στάδιο Επεξεργασίας
Το αφαλατωμένο πλέον νερό αποθηκεύεται σε δεξαμενή για την τελική επεξεργασία, όπου με τη χρήση χημικών, όπως επεξεργασμένου ασβέστη και διοξειδίου του άνθρακα ή θειικού οξέως, επιτυγχάνεται η τελική διόρθωση της οξύτητας και η αύξηση της σκληρότητας του παραγομένου νερού. Τέλος, το νερό χλωριώνεται και είναι έτοιμο για μεταφορά και παράδοση στις Δεξεμενές του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων.
Φεβρουάριος 2021
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ
Desalination for the Environment, Clean Water and Energy Conference |