ΤΜΗΜΑ ΑΛΙΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ - Οδηγία Πλαίσιο για τη Θαλασσια Στρατηγική (2008/56/ΕΚ)

Οδηγία-Πλαίσιο για τη Θαλάσσια Στρατηγική: Σύνοψη

Το θαλάσσιο περιβάλλον αποτελεί πολύτιμη κληρονομιά που πρέπει να προστατεύεται, να διαφυλάσσεται και εφόσον είναι εφικτό, να αποκαθίσταται, με απώτερο σκοπό τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και της λειτουργίας των οικοσυστημάτων για την εξασφάλιση καθαρών και παραγωγικών θαλασσών. Tα θαλάσσια οικοσυστήματα απειλούνται με υποβάθμιση από διάφορες πιέσεις, όπως είναι κυρίως η ρύπανση, ο ευτροφισμός, η υπεραλιεία, η εισαγωγή εξωτικών ειδών, η αλλαγή του κλίματος και άλλων πολλών δραστηριοτήτων. Παρόλο που ορισμένα μέτρα συμβάλλουν έμμεσα στην προστασία των θαλάσσιων υδάτων, δεν είχε ληφθεί κανένα μέτρο για την ολοκληρωμένη προστασία και αειφόρο διαχείριση του ευρύτερου θαλασσίου περιβάλλοντος, ώστε και οι μελλοντικές γενεές να έχουν τη δυνατότητα να ωφελούνται από τις θάλασσες και τους ωκεανούς.

Για το λόγο αυτό τον Ιούλιο του 2008 τέθηκε σε ισχύ η Οδηγία-Πλαίσιο για τη Θαλάσσια Στρατηγική (2008/56/ΕΚ) (ΟΠΘΣ), η οποία θεσπίζει ένα νομικό πλαίσιο για την προστασία και τη διαχείριση των ευρωπαϊκών θαλασσών και εξασφαλίζεται η μακροπρόθεσμη και βιώσιμη χρήση τους. Βασικός στόχος της Οδηγίας είναι η επίτευξη ή/και η διατήρηση της καλής περιβαλλοντικής κατάστασης μέχρι το 2020.

Προς το σκοπό αυτό τα Κράτη-Μέλη της ΕΕ υποχρεώνονται να χαράξουν θαλάσσια στρατηγική για τα ύδατα τους, εφαρμόζοντας κατάλληλα προγράμματα μέτρων και παρακολούθησης, ώστε να εξασφαλίζουν την προστασία και τη διατήρηση του θαλάσσιου περιβάλλοντος, προλαμβάνοντας την υποβάθμιση του ή, αν είναι εφικτό, αποκαθιστώντας τα θαλάσσια οικοσυστήματα σε περιοχές όπου αυτά έχουν επηρεαστεί αρνητικά.

Για την προστασία και τη διατήρηση του θαλάσσιου περιβάλλοντος και των οικοσυστημάτων του, τα κράτη μέλη, στα πλαίσια του προγράμματος μέτρων για την επίτευξη της ΚΠΚ, εφαρμόζουν και μέτρα προστασίας του χώρου που καλύπτουν Θαλάσσιες Προστατευόμενες Περιοχές (ΘΠΠ) τόσο κάτω από την Οδηγία για τους Οικοτόπους (92/43/ΕΟΚ) όσο και κάτω από άλλες υποχρεώσεις που προκύπτουν από περιφερειακές και διεθνείς συμβάσεις.

Επιπρόσθετα, τον Μάϊο του 2017, η ΕΕ εξέδωσε την Απόφαση της Επιτροπής σχετικά με τη θέσπιση κριτηρίων και μεθοδολογικών προτύπων για την καλή περιβαλλοντική κατάσταση των θαλάσσιων υδάτων καθώς και προδιαγραφών και τυποποιημένων μεθόδων για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση (2017/848/ΕΕ).

Η παρούσα απόφαση θεσπίζει:

α) κριτήρια και μεθοδολογικά πρότυπα προς χρήση από τα κράτη μέλη κατά τον καθορισμό ενός συνόλου χαρακτηριστικών για την καλή περιβαλλοντική κατάσταση σύμφωνα με το άρθρο 9 παράγραφος 1 της οδηγίας 2008/56/ΕΚ, με βάση τα παραρτήματα I και III καθώς και συναρτήσει της αρχικής αξιολόγησης που πραγματοποιήθηκε σύμφωνα με το άρθρο 8 παράγραφος 1 της εν λόγω οδηγίας, για την αξιολόγηση του βαθμού επίτευξης καλής περιβαλλοντικής κατάστασης, σύμφωνα με το άρθρο 9 παράγραφος 3 της εν λόγω οδηγίας·
β) προδιαγραφές και τυποποιημένες μεθόδους για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση, προς χρήση από τα κράτη μέλη κατά τη θέσπιση συντονισμένων προγραμμάτων παρακολούθησης δυνάμει του άρθρου 11 της οδηγίας 2008/56/ΕΚ, σύμφωνα με το άρθρο 11 παράγραφος 4 της εν λόγω οδηγίας·
γ) ένα χρονοδιάγραμμα για τον καθορισμό των οριακών τιμών, καταλόγων στοιχείων κριτηρίων και μεθοδολογικών προτύπων μέσω συνεργασίας σε επίπεδο Ένωσης, περιοχών ή υποπεριοχών·
δ) την απαίτηση γνωστοποίησης για τα στοιχεία κριτηρίων, τις οριακές τιμές και τα μεθοδολογικά πρότυπα.

Παράμετροι Περιγραφής της ΟΠΘΣ

Για να εξασφαλιστεί ότι οι ανθρωπογενείς πιέσεις διατηρούνται σε επίπεδα που είναι συμβατά με την επίτευξη της Καλής Περιβαλλοντικής Κατάστασης (ΚΠΚ), ενώ ταυτόχρονα επιτρέπουν και την αειφόρο χρήση των θαλάσσιων αγαθών και υπηρεσιών από τη σημερινή μέχρι και τις μελλοντικές γενεές, όπως προαναφέρεται, έχουν θεσπιστεί συγκεκριμένα μεθοδολογικά πρότυπα, κριτήρια και δείκτες για κάθε μία από τις 11 παραμέτρους περιγραφής της ΚΠΚ με σκοπό τη διασφάλιση της συνοχής μεταξύ των κρατών μελών στην εκπλήρωση των υποχρεώσεων τους που απορρέουν από την Οδηγία. Οι 11 παράμετροι ποιοτικής περιγραφής που προνοούνται με βάση το Παράρτημα Ι της Οδηγάς για τον προσδιορισμό της ΚΠΚ έχουν ως εξής:

1. Βιοποικιλότητα
Παράμετρος Περιγραφής 1: Η βιολογική ποικιλότητα διατηρείται. Η ποιότητα και η συχνότητα εμφάνισης των οικολογικών ενδιαιτημάτων καθώς και η κατανομή και η αφθονία των βιολογικών ειδών ευθυγραμμίζονται με τις επικρατούσες φυσιογραφικές, γεωγραφικές και κλιματικές συνθήκες.
2. Μη αυτόχθονα / ξενικά είδη
Παράμετρος Περιγραφής 2: Τα μη αυτόχθονα /ξενικά είδη που εισάγονται από ανθρώπινες δραστηριότητες βρίσκονται σε επίπεδα που δεν μεταβάλλουν δυσμενώς το οικοσύστημα.
3. Εμπορικά εκμεταλλεύσιμα αλιεύματα
Παράμετρος Περιγραφής 3: Οι πληθυσμοί των ειδών ψαριών και μαλακίων που αποτελούν αντικείμενο εμπορικής εκμετάλλευσης κυμαίνονται εντός ασφαλών βιολογικών ορίων, με χαρακτηριστικά ως προς την κατανομή ηλικιών και μεγέθους που θεωρούνται ενδεικτικά της υγιούς κατάστασης για το εκάστοτε απόθεμα.
4. Τροφικοί ιστοί
Παράμετρος Περιγραφής 4: Όλα τα στοιχεία των θαλάσσιων τροφικών ιστών βρίσκονται σε κατάσταση φυσιολογικής αφθονίας και ποικιλότητας καθώς και σε επίπεδα ικανά να εξασφαλίσουν τη μακροπρόθεσμη αφθονία των ειδών και τη διατήρηση της αναπαραγωγικής τους ικανότητας.
5. Ευτροφισμός
Παράμετρος Περιγραφής 5: Διαπιστώνεται η ελαχιστοποίηση ανθρωπογενών φαινομένων ευτροφισμού, κυρίως των δυσμενών επιπτώσεών τους, όπως απώλειες της βιοποικιλότητας, υποβάθμιση των οικοσυστημάτων, ανάπτυξη επιβλαβών φυκών και έλλειψη οξυγόνου στο βυθό της θάλασσας.

6. Ακεραιότητα θαλάσσιου βυθού
Παράμετρος Περιγραφής 6: Το επίπεδο ακεραιότητας του θαλάσσιου βυθού εξασφαλίζει ότι η δομή και η λειτουργία των οικοσυστημάτων προστατεύονται και ότι δεν παρατηρούνται δυσμενείς επιπτώσεις ιδίως στα βενθικά οικοσυστήματα.
7. Υδρογραφικές Συνθήκες
Παράμετρος Περιγραφής 7: Η μόνιμη αλλοίωση των υδρογραφικών συνθηκών δεν επηρεάζει τα θαλάσσια οικοσυστήματα.

Η αλλοίωση των υδρογραφικών συνθηκών λόγο των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων, όπως η μεταφορά ιζημάτων, η δράση των ρευμάτων ή κυμάτων με συνέπεια την αλλαγή των φυσικοχημικών χαρακτηριστικών της περιοχής, μπορεί να επηρεάσει δυσμενώς τα θαλάσσια οικοσυστήματα.
8. Ρυπογόνες ουσίες
Παράμετρος Περιγραφής 8: Οι συγκεντρώσεις ρύπων στο θαλάσσιο περιβάλλον είναι σε επίπεδα που δεν προκαλούνται αρνητικές επιδράσεις λόγω ρύπανσης.

9. Ρυπογόνες ουσίες σε αλιεύματα
Παράμετρος Περιγραφής 9: Οι ρυπογόνες ουσίες σε ψάρια και άλλα θαλάσσια τρόφιμα που προορίζονται για ανθρώπινη κατανάλωση δεν πρέπει να υπερβαίνουν τα επίπεδα που καθορίζει η κοινοτική νομοθεσία ή άλλα αντίστοιχα πρότυπα.
10 .Απορρίματα
Παράμετρος Περιγραφής 10: Οι ιδιότητες και οι ποσότητες των θαλάσσιων απορριμάτων δεν προκαλούν βλάβες για το θαλάσσιο και παράκτιο περιβάλλον.
11. Ενέργεια, συμπεριλαμβανομένου και του Υποθαλάσσιου θορύβου
Παράμετρος Περιγραφής 11: Η εισαγωγή ενέργειας, συμπεριλαμβανομένου και του υποθαλάσσιου θορύβου, ανέρχεται σε επίπεδα που δεν επηρεάζουν δυσμενώς το θαλάσσιο περιβάλλον.

Η εφαρμογή της ΟΠΘΣ στη Κύπρο

Το Τμήμα Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών (ΤΑΘΕ) το οποίο είναι η Αρμόδια Αρχή για την εφαρμογή της ΟΠΘΣ στην Κύπρο, συμμετείχε σε δραστηριότητες εφαρμογής της Οδηγίας σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, συμπεριλαμβανομένων των συναντήσεων των Διευθυντών Θαλασσών (Marine Director), της Συντονιστικής Ομάδας για την ΟΠΘΣ (Marine Strategy Coordination Group), της Ομάδας Εργασίας για την Ανταλλαγή Δεδομένων, Πληροφοριών και Γνώσης (Working Group DIKE) και της Ομάδας Εργασίας για την Καλή Περιβαλλοντική Κατάσταση (WG GES).

Επιπρόσθετα, για την επίτευξη της καλής περιβαλλοντικής κατάστασης, το ΤΑΘΕ έχει ακολουθήσει το απαιτούμενο σχέδιο δράσης που προβλέπεται από την ΟΠΘΣ και έχει ετοιμάσει, με τη βοήθεια εξωτερικών συνεργατών, τις εκθέσεις που απαιτούνται από την ΟΠΘΣ σύμφωνα με τα άρθρα 8, 9 & 10 αυτής ως εξής:

1.Την Αρχική Αξιολόγηση του Θαλάσσιου Περιβάλλοντος της Κύπρου - Αρχική Αξιολόγηση του Θαλάσσιου Περιβάλλοντος της Κύπρου σύμφωνα με τα βασικά γνωρίσματα και χαρακτηριστικά του, λαμβανομένων υπόψη των ανθρωπογενών πιέσεων και των επακόλουθων επιπτώσεων σε αυτό, με βάση τα παραρτήματα της ΟΠΘΣ.

Η Αρχική Αξιολόγηση του Θαλάσσιου Περιβάλλοντος περιλαμβάνει τα ακόλουθα:
· Ανάλυση της τρέχουσας περιβαλλοντικής κατάστασης των θαλάσσιων υδάτων που βασίζονται στις φυσικές, χημικές και βιολογικές λειτουργίες,
· Ανάλυση των κυρίαρχων πιέσεων και επιπτώσεων στο θαλάσσιο περιβάλλον,
· Οικονομική και Κοινωνική ανάλυση της χρήσης των θαλάσσιων υδάτων και το κόστος της υποβάθμισης του θαλάσσιου περιβάλλοντος.

Στο πλαίσιο αυτό, η αρχική αξιολόγηση περιγράφει και αξιολογεί την κατάσταση των θαλάσσιων υδάτων της Κύπρου με βάση τα δεδομένα και τις πληροφορίες, σύμφωνα με τον πίνακα 1 του παραρτήματος III της Οδηγίας. Αυτό περιλαμβάνει πληροφορίες σχετικά με το κυρίαρχο τύπο ενδιαιτημάτων, την οικολογική σημασία των ειδών που απαντώνται στα θαλάσσια ύδατα της Κύπρου καθώς και των φυσικοχημικών χαρακτηριστικών των υδάτων και του θαλάσσιου βυθού.
Το θαλάσσιο περιβάλλον επηρεάζεται από διάφορες πιέσεις και επιπτώσεις όπου αναλύονται σύμφωνα με τον πίνακα 2 του παραρτήματος III της Οδηγίας. Αυτές οι πιέσεις και επιπτώσεις συνδέονται με τις ανθρώπινες δραστηριότητες που παράλληλα συσχετίζονται με φυσικές απώλειες και ζημιές, με τη θαλάσσια ρύπανση και την αλληλεπίδραση με υδρολογικές διαδικασίες.

Η αρχική αξιολόγηση καλύπτει επίσης την οικονομική και κοινωνική προοπτική των θαλάσσιων τομέων, διατηρώντας συγχρόνως τη σχέση μεταξύ των οικονομικών τομέων, των πιέσεων και των επιπτώσεων που αναφέρονται στον πίνακα 2 του παραρτήματος III της οδηγίας.
2 .Τον Προσδιορισμό της Καλής Περιβαλλοντικής Κατάστασης (ΚΠΚ) του Θαλασσίου Περιβάλλοντος της Κύπρου, με βάση τα χαρακτηριστικά που προβλέπονται στο Παράρτημα Ι της ΟΠΘΣ και την Απόφαση (2010/477/ΕΕ) της Επιτροπής σχετικά με τα κριτήρι? και τα μεθοδολογικά πρότυπα για την ΚΠΚ.
Η Καλή Περιβαλλοντική Κατάσταση ορίζεται ως: «η περιβαλλοντική κατάσταση των θαλασσίων υδάτων στην οποία τα ύδατα αυτά παρέχουν οικολογικά ποικίλους και δυναμικούς ωκεανούς και θάλασσες που είναι καθαρές, υγιείς και παραγωγικές στα πλαίσια των εγγενών συνθηκών τους, και όπου η χρήση του θαλάσσιου περιβάλλοντος βρίσκεται σε επίπεδο αειφορίας, διασφαλίζοντας έτσι τις δυνατότητες για χρήσεις και δραστηριότητες από τις σημερινές και τις μελλοντικές γενεές»
Η ΚΠΚ προσδιορίζεται στο επίπεδο της θαλάσσιας περιοχής ή υποπεριοχής σύμφωνα με το άρθρο 4, με βάση τα χαρακτηριστικά ποιοτικής περιγραφής του παραρτήματος I. Για να επιτευχθεί ο στόχος της καλής περιβαλλοντικής κατάστασης εφαρμόζεται η προσέγγιση με βάση το οικοσύστημα για τη διαχείριση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων.
3. Τη θέσπιση Περιβαλλοντικών Στόχων και Συναφών Δεικτών

Σημειώνεται ότι, μετά από αξιολόγηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή των εκθέσεων της Αρχικής Αξιολόγησης, του προσδιορισμού της ΚΠΚ και των σχετικών Στόχων και συναφών Δεικτών με βάση το άρθρο 12 της ΟΠΘΣ, το ΤΑΘΕ έχει,

i. Αναθεωρήσει τις πιο πάνω εκθέσεις, οι οποίες συνοψίζονται στην έκθεση «Revision of Reports prepared in 2012 for the implementation of Articles 8,9 and 10 of the Marine Strategy Framework Directive (2008/56/EC)» . Η ελληνική έκδοση θα ακολουθήσει πολύ σύντομα ?αι
ii. Καταρτίσει Προγράμματα Παρακολούθησης (Report on the Monitoring Programmes of Cyprus in the Framework of the Implementation of the Marine Strategy Framework Directive (2008/56/EC) για τη συνεχή αξιολόγηση της περιβαλλοντικής κατάστασης και των περιβαλλοντικών στόχων. Η ελληνική έκδοση θα ακολουθήσει πολύ σύντομα.
Τέλος, αναμένεται η ανάπτυξη ενός Προγράμματος Μέτρων για την επίτευξη της ΚΠΚ το οποίο υπολογίζεται να τεθεί σε λειτουργία το 2016.


	Οδηγία Πλαίσιο για τη Θαλάσσια Στρατηγική (Μέγεθος Αρχείου: 167,27Kb)
	Απόφαση σχετικά με τα κριτήρια και τα μεθοδολογικά πρότυπα (Μέγεθος Αρχείου: 581,27Kb)
	Έκθεση Αρχικής Αξιολόγησης (Μέγεθος Αρχείου: 13518,84Kb)
	Προσδιορισμός καλής περιβαλλοντικής κατάστασης - 2012 (Μέγεθος Αρχείου: 3064,21Kb)
	Περιβαλλοντικοί στόχοι και δείκτες - 2012 (Μέγεθος Αρχείου: 587,72Kb)
	Report Revisions (Μέγεθος Αρχείου: 663,84Kb)
	Monitoring Programme (Μέγεθος Αρχείου: 1047,43Kb)
	Πρόγραμμα Μέτρων ΟΠΘΣ (Μέγεθος Αρχείου: 1773,66Kb)
	2η Έκθεση Αξιολόγησης -2019 (Μέγεθος Αρχείου: 5755,4Kb)
	Περιβαλλοντικοί στόχοι και συναφείς δείκτες - 2019 (Μέγεθος Αρχείου: 1875,03Kb)
	Προσδιορισμός της καλής περιβαλλοντικής κατάστασης -2019 (Μέγεθος Αρχείου: 5680,41Kb)