ΤΜΗΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ - Δίκτυο Natura 2000

Το Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο Natura 2000 είναι ένα ευρύ ευρωπαϊκό δίκτυο προστατευόμενων φυσικών περιοχών για είδη χλωρίδας, πανίδας, πτηνών και οικοτόπων.

Αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της ευρωπαϊκής πολιτικής για την προστασία του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας και έχει ως στόχο του την προστασία και διαχείριση ευάλωτων ειδών και οικοτόπων σε όλη τη φυσική τους περιοχή εξάπλωσης ανά την Ευρώπη, άσχετα από τα εθνικά ή πολιτικά σύνορα.

Βασίζεται στην πλήρη και αποτελεσματική υλοποίηση και εφαρμογή της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ για τη Διατήρηση των Φυσικών Οικοτόπων και της Οδηγίας 2009/147/ΕΚ για την Προστασία των Άγριων Πτηνών.

Το Δίκτυο Natura 2000 στην Κύπρο

Μέσα στα πλαίσια της εφαρμογής των πιο πάνω οδηγιών πολλές περιοχές της Κύπρου εντάχθηκαν στο δίκτυο αυτό, με σκοπό την προστασία και διατήρησή τους. Μέχρι τώρα καθορίστηκαν συνολικά 40 Τόποι Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ) και 30 Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ). Επιπρόσθετα, ετοιμάστηκαν 39 διαχειριστικά σχέδια, που περιλαμβάνουν μέτρα και δράσεις για τη διατήρηση των οικοτόπων, των ειδών και των ενδιαιτημάτων. Υπό ετοιμασία βρίσκεται και το Διαχειριστικό Σχέδιο για την περιοχή του Ακάμα.

Μετά την οριστικοποίηση του καταλόγου των ΤΚΣ, τα κράτη-μέλη υποχρεώνονται να κηρύξουν τις περιοχές αυτές ως Ειδικές Ζώνες Διατήρησης (ΕΖΔ), το αργότερο μέσα σε μια εξαετία και να καθορίσουν τις προτεραιότητες, για τη διατήρηση σε ικανοποιητική κατάσταση των τύπων οικοτόπων και ειδών κοινοτικού ενδιαφέροντος εντός αυτών. Ο κατάλογος των Τόπων Κοινοτικής Σημασίας, οι Χάρτες, τα Τυποποιημένα Δελτία Δεδομένων (SDF), τα Διαχειριστικά Σχέδια, καθώς και τα σχετικά Διατάγματα ανά περιοχή του Δικτύου βρίσκονται εδώ

Στα πλαίσια της διαχείρισης των περιοχών γίνεται παρακολούθηση και επόπτευση όλων των περιοχών του δικτύου και βρίσκονται σε εξέλιξη οι διαδικασίες κήρυξης των ΤΚΣ ως ΕΖΔ και έκδοσης Διαταγμάτων, με την ολοκλήρωση των οποίων θα ολοκληρωθεί και το νομικό πλαίσιο διαχείρισης της κάθε περιοχής.

Το δίκτυο Natura 2000 δεν απαγορεύει τις δραστηριότητες, εντός των ορίων του, αφού διέπεται από τη φιλοσοφία ότι ο άνθρωπος πρέπει να συνυπάρχει με τη φύση. Θα πρέπει όμως γενικά στις περιοχές αυτές να αποφεύγονται τα έργα και οι δραστηριότητες, που αναμένεται να επιφέρουν αρνητικές επιπτώσεις στα σπάνια είδη και τους οικοτόπους, για να εξασφαλιστεί η ικανοποιητική κατάσταση διατήρησής τους.

Κατά τη διαδικασία εξέτασης έργων ή σχεδίων που εμπίπτουν ή γειτνιάζουν ή επηρεάζουν περιοχές του δικτύου Natura 2000, οι επιπτώσεις των εν λόγω έργων ή σχεδίων αξιολογούνται δεόντως και γίνεται συγκεκριμένη εκτίμηση των επιπτώσεων στα είδη και τους οικοτόπους προτεραιότητας της περιοχής, με σκοπό τη διαφύλαξή τους. Το Τμήμα Περιβάλλοντος ακολουθεί άτυπη διαδικασία δέουσας εκτίμησης τόσο για μικρά έργα, όσο και για έργα τα οποία είναι απαραίτητη η υποβολή εξειδικευμένης μελέτης Δέουσας Εκτίμησης.

Χρηματοδότηση δράσεων στις περιοχές Natura 2000

Τα τελευταία χρόνια υλοποιήθηκαν αρκετά έργα επιστημονικής έρευνας και διαχείρισης, αναφορικά με διάφορα είδη και οικοτόπους, μέσα από χρηματοδότηση του Ιδρύματος Προώθησης Έρευνας Κύπρου (ΙΠΕ), είτε μέσω άλλων χρηματοδοτικών μηχανισμών, κοινοτικών και εθνικών. Επίσης, τα διάφορα μέτρα που προωθούνται μέσω του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης είναι ιδιαίτερα σημαντικά για τη χρηματοδότηση αγροτικών δραστηριοτήτων χαμηλής έντασης, που είναι, εκ φύσεως, φιλικές προς το περιβάλλον. Το Τμήμα Περιβάλλοντος έχει συμπεριλάβει στον Προϋπολογισμό του κονδύλι για έργα στις περιοχές του Δικτύου Natura 2000 (π.χ. μονοπάτια της φύσης) και για την υλοποίηση προνοιών/δράσεων/έργων που αναφέρονται στα Διαχειριστικά Σχέδια των περιοχών.

Πολύ σημαντικό εργαλείο για τη χρηματοδότηση δράσεων διατήρησης και διαχείρισης περιοχών του Δικτύου αποτελεί και το πρόγραμμα LIFE της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία

Η χρήση των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων (ΕΔΕΤ) αποτελεί ορόσημο για την διαχείριση του Δικτύου Natura 2000, για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση μέτρων και δράσεων βασιζόμενων στις πρόνοιες των Οδηγιών της Φύσης (92/43/ΕΟΚ και 2009/147/ΕΚ). Η συμβολή της Κοινοτικής Χρηματοδότησης 2014-2020 για την προστασία της φύσης έχει αναθεωρηθεί σημαντικά με την εξασφάλιση επαρκών πόρων για έργα που αφορούν την φύση.

Πέντε από τα μεγάλα ταμεία στα οποία μπορούν να εξευρεθούν οι πόροι για την προστασία της Φύσης είναι τα εξής:

Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) - περιφερειακή και αστική ανάπτυξη

Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) - κοινωνική ένταξη και χρηστή διακυβέρνηση

Ταμείο Συνοχής (ΤΣ) - οικονομική σύγκλιση των λιγότερο αναπτυγμένων περιφερειών

Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ)

Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑ)

Οι προτεραιότητες χρηματοδότησης αυτή την προγραμματική περίοδο θα βασίζονται στο πλαίσιο δράσης προτεραιότητας (Prioritize Action Framework) και θα στοχεύουν στην προστασία και αποκατάσταση της βιοποικιλότητας (οικότοποι και είδη του δικτύου Natura 2000), καθώς και την αξιολόγηση και προώθηση των υπηρεσιών των οικοσυστημάτων μέσω πράσινων υποδοµών.

Η παροχή των χρηματοδοτικών πόρων και η κινητικότητα τους για την περίοδο 2014-2020 καθιστά δυνατή τη διαχείριση των περιοχών του δικτύου Natura 2000 και είναι μέρος των ευρύτερων πολιτικών διαχείρισης γαιών στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, για παράδειγμα η γεωργοκτηνοτροφία εμπίπτει στην οικονομική στήριξη της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής και είναι μέρος των πολιτικών αγροτικής και περιφερειακής ανάπτυξης.

Χρήσιμοι σύνδεσμοι

- Ιστοσελίδα Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το Δίκτυο Natura 2000

- Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία

Δέσπω Ζαβρού, Λειτουργός Περιβάλλοντος Α', Τ.: 22408912, dzavrou@environment.moa.gov.cy