Στην Κύπρο, αρμόδια υπηρεσία για την εφαρμογή της νομοθεσίας είναι το Τμήμα Περιβάλλοντος, του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος. Ο Νόμος 16(Ι)/2011 είναι αποτέλεσμα των υποχρεώσεων της Κύπρου έναντι της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως προκύπτουν από τον Κανονισμό 1005/2009/ΕΚ, και το Πρωτόκολλο του Μοντρεάλ.
Η εφαρμογή του Νόμου στην Κύπρο επηρεάζει, κυρίως, τους τομείς της ψύξης και πυρόσβεσης, λόγω των περιορισμών που έχουν τεθεί στην εισαγωγή των ουσιών που χρησιμοποιούνται στους κλάδους αυτούς.
Λεπτομέρειες υπάρχουν στις Συμπληρωματικές Πληροφορίες και στο Ενημερωτικό Φυλλάδιο και τον Οδηγό που ετοίμασε το Τμήμα Περιβάλλοντος.
Πώς δημιουργείται το όζον.
Το όζον είναι ένα άχρωμο αέριο που δημιουργείται μέσω μιας σειράς φωτοχημικών αντιδράσεων στη Στρατόσφαιρα της γης. Όταν ένα μόριο οξυγόνου (Ο2) βομβαρδιστεί από υπεριώδεις ακτίνες, διασπάται σε δύο ελεύθερα άτομα οξυγόνου που δυνατόν, στη συνέχεια, να αντιδράσουν με ένα άλλο μόριο οξυγόνου για να σχηματίσουν ένα μόριο όζοντος (O3). Το όζον μερικές φορές διασπάται απλά με τη σύγκρουση με ένα ελεύθερο άτομο οξυγόνου, για να δημιουργήσει δύο μόρια οξυγόνου ή με την αντίδραση με ποικίλες ενώσεις οξυγόνου και να δημιουργηθεί οξυγόνο. Πριν την βιομηχανική επανάσταση, επικρατούσε μια λεπτή ισορροπία όζοντος και οξυγόνου στην ατμόσφαιρα.
Γιατί η στιβάδα του όζοντος απειλείται.
Όταν απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα, μερικές ανθρωπογενείς χημικές ουσίες που περιέχουν χλώριο και βρώμιο, μεταναστεύουν τελικά στα ψηλότερα στρώματά της, συμπεριλαμβανομένης της Στρατόσφαιρας. Αν και αυτές οι χημικές ουσίες είναι σταθερές στη χαμηλότερη ατμόσφαιρα, λόγω των ψηλών επίπεδων υπέρυθρης ηλιακής ακτινοβολίας στη Στρατόσφαιρα, μετατρέπονται σε ιδιαίτερα αντιδραστικές μορφές χλωρίου και βρωμίου. Αυτές οι χημικές ουσίες συμμετέχουν έπειται σε μια σειρά αλυσιδωτών αντιδράσεων που οδηγούν στη μείωση του όζοντος όπως φαίνεται πιο κάτω: -
Ποιες είναι οι χημικές ουσίες που καταστρέφουν το στρώμα όζοντος.
Οι χλωροφθωράνθρακες (CFCs), που είναι οι πιο γνωστές ουσίες που συμβάλλουν στην καταστροφή της στιβάδας του όζοντος, δημιουργήθηκαν αρχικά το 1928. Λόγω του ότι δεν είναι εύφλεκτοι και έχουν χαμηλή τοξικότητα, χρησιμοποιήθηκαν σε πολλές και διάφορες εφαρμογές, όπως σαν ψυκτικές ουσίες στα ψυγεία και τα κλιματιστικά, ως προωθητικά αέρια σε δοχεία αερολυμάτων, σε προϊόντα καθαρισμού ηλεκτρονικού εξοπλισμού, στην παραγωγή αφρωδών πλαστικών, κλπ.
Οι υδροχλωροφθοράνθρακες (HCFCs), αναπτύχθηκαν ως υποκατάστατα των CFCs ως ψυκτικές ουσίες και για την παραγωγή αφρωδών υλικών. Παρόλο που οι υδροχλωροφθοράνθρακες έχουν χαμηλότερη δυνατότητα καταστροφής της στιβάδας του όζοντος, (Ozone Depleting Potential - ODP), εξακολουθούν να το επηρεάζουν σημαντικά για να επιτραπεί η μακροχρόνια χρήση τους.
Δύο άλλες χημικές ουσίες που έχουν σημαντική δυνατότητα καταστροφής της στιβάδας του όζοντος και που χρησιμοποιούνται ευρέως ως διαλύτες για τον καθαρισμό μετάλλων, είναι ο τετραχλωράνθρακας και το μεθυλοχρωροφόρμιο.
Οι βασικότερες χημικές ουσίες που περιέχουν βρώμιο και που καταστρέφουν τη στιβάδα του όζοντος ονομάζονται halons και χρησιμοποιούνται κυρίως στον εξοπλισμό πυρόσβεσης. Μερικά halons έχουν δυνατότητα καταστροφής του όζοντος δέκα φορές ψηλότερη από αυτή του πιο ισχυρού χλωροφθοράνθρακα.
Μια άλλη χημική ουσία με ένα υψηλό ODP είναι το μεθυλοβρωμίδιο, που χρησιμοποιείται κυρίως ως γεωργικό φυτοφάρμακο και για την απολύμανση γεωργικών προϊόντων.
Ποια είναι τα επιβλαβή αποτελέσματα που προκαλούνται από τη μείωση του όζοντος.
Η στιβάδα του όζοντος προστατεύει όλες τις μορφές ζωής από τα επιβλαβή αποτελέσματα της υπεριώδους ακτινοβολίας (UV-Β), με το να απορροφά το μεγαλύτερο μέρος της που προέρχεται από τον ήλιο.
Η έκθεση σε ψηλά επίπεδα υπεριώδους ακτινοβολίας είναι εξαιρετικά επικίνδυνη και μπορεί να προκαλέσει: -
· καρκίνο του δέρματος
· καταρράκτη στα μάτια
· μείωση τη γεωργικής παραγωγής
· σημαντική διατάραξη του θαλάσσιου οικοσυστήματος
· καταστροφή υλικών όπως τα χρώματα και τα πλαστικά
· αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη και κλιματικές αλλαγές.
Πως αντιμετώπισε η Διεθνής Κοινότητα την καταστροφή της στιβάδας του όζοντος.
Πως αντιμετώπισε η Ευρωπαϊκή Ένωση την καταστροφή της στιβάδας του όζοντος.
Ποιες οι επιπτώσεις από την εφαρμογή του Νόμου στην Κύπρο.
Η εφαρμογή του Νόμου δυνατόν να έχει σημαντικές επιπτώσεις τόσο στην αγορά όσο και τον καταναλωτή, ειδικά στους τομείς της πυρόσβεσης, της ψύξης και του κλιματισμού. Αυτές μπορούν να συνοψιστούν ως εξής:
- Όλα τα συστήματα πυρόσβεσης και οι φορητοί πυροσβεστήρες που περιέχουν halons πρέπει να αποσυρθούν και τα halons που περιέχουν να καταστραφούν κατά τρόπο περιβαλλοντικά αποδεκτό.
- Οι εισαγωγές χλωροφθορανθράκων (CFCs) ή εξοπλισμού που τους περιέχει έχουν απαγορευθεί. Τα CFCs που βρίσκονται στον εξοπλισμό που θα απορριφθεί πρέπει να αφαιρεθούν και να καταστραφούν με μια περιβαλλοντικά αποδεκτή τεχνολογία.
- Οι εισαγωγές εξοπλισμού ψύξης ή κλιματισμού που περιέχουν υδροχλωροφθοράνθρακες, συνήθως R-22, έχουν απαγορευθεί.
- Οι εισαγωγές καθαρού R-22 για τη συντήρηση του υπάρχοντος εξοπλισμού έχουν απαγορευτεί και μέχρι το 2015 επιτρέπεται μόνο ανακυκλωμένο.