Κριτήρια και Δείκτες για την Αειφόρο Διαχείριση των Δασών
Το Τμήμα Δασών, επεξεργάστηκε και ετοίμασε ένα σετ από Κριτήρια και Δείκτες για την Αειφόρο Διαχείριση των Δασών της Κύπρου, βάσει των Βελτιωμένων Πανευρωπαϊκών Κριτηρίων και Δεικτών, όπως αυτά ετοιμάστηκαν και υιοθετήθηκαν από την Πρωτοβουλία FOREST EUROPE (Υπουργική Διάσκεψη για την Προστασία των Δασών στην Ευρώπη) το 2002. Με τη δημοσίευση των Κριτηρίων και των Δεικτών για την Αειφόρο Διαχείριση των Κυπριακών Δασών (L079) το 2006, αποτυπώνεται η κατάσταση των κυπριακών δασών την περίοδο 1993–2003 και τοποθετούνται οι βάσεις για ποιοτική και ποσοτική αξιολόγηση, διαχείριση και παρακολούθησή τους.
Δασικά Διαχειριστικά Σχέδια
Ο Διευθυντής του Τμήματος Δασών μεριμνά για την ετοιμασία, υιοθέτηση και εφαρμογή Δασικών διαχειριστικών σχεδίων. Δασικό Διαχειριστικό σχέδιο σύμφωνα με τον Περί δασών Νόμο (N.25(I)/ 2012) δύναται, να εκπονηθεί για:
• Φυσικό Απόθεμα
• Εθνικό Δασικό Πάρκο
• Προστατευτικό Δάσος
• Δασικό Πάρκο και
• Όλα τα άλλα Κρατικά Δάση.
Μέχρι σήμερα έχουν εκπονηθεί τα ακόλουθα Δασικά Διαχειριστικά Σχέδια:
• Διαχειριστικό Σχέδιο για τα δάση Λεμεσού, Αγίου Μάμα και Ακαπνούς
• Διαχειριστικό Σχέδιο Εθνικού Δασικού Πάρκου Μαχαιρά
• Διαχειριστικό Σχέδιο Δάσους Πάφου
• Διαχειριστικό Σχέδιο του Εθνικού Δασικού Πάρκου Ριζοελιάς και των Δασών Άλωνας και Μελισσιών
• Διαχειριστικό Σχέδιο του Δάσους Σταυροβουνιού.
Δασικές Απογραφές
Σκοπός των απογραφών είναι η συλλογή όλων των απαραίτητων στοιχείων από τα δάση με στόχο τον ορθολογικό σχεδιασμό της διαχείρισης των δασών καθώς επίσης και της παρακολούθησης της δυναμικής εξέλιξης των συστάδων.
Το 2013 ο Τομέας Διαχείρισης και Μηχανογράφησης, ως ο αρμόδιος Τομέας του Τμήματος Δασών για τη διεξαγωγή της Δασικής Απογραφής παρουσίασε τα αποτελέσματα της τέταρτης κατά σειρά απογραφής δασών (2011 – 2012). Η συγκεκριμένη απογραφή, για πρώτη φορά κάλυψε ταυτόχρονα εκτάσεις Παραγωγικών δασών, Μη Παραγωγικών δασών και Αναδασώσεων.
Κλιματική αλλαγή και Δάση
Σύμφωνα με τη Σύμβαση-Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για τις Κλιματικές Μεταβολές (UNFCCC), ο ορισμός για την κλιματική αλλαγή είναι «η μεταβολή στο κλίμα που οφείλεται άμεσα ή έμμεσα σε ανθρώπινες δραστηριότητες», διαφοροποιώντας τον όρο από την κλιματική μεταβλητότητα η οποία οφείλεται σε φυσικά αίτια.
Πρόσφατα στο Παρίσι κατά την 21η Σύνοδο των Μερών της Σύμβασης Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (UNFCCC – COP21) επιτεύχθηκε συμφωνία
(Συμφωνία του Παρισιού) η οποία αποτελεί το αποκορύφωμα μιας σειράς προσπαθειών από την παγκόσμια κοινότητα για ουσιαστική αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Η Κυπριακή Δημοκρατία κύρωσε την συμφωνία του Παρισιού στις 9 Δεκεμβρίου 2016 ενώ διεθνώς τέθηκε σε ισχύ στις 4 Νοεμβρίου 2016.
Τα Δάση της Κύπρου δυστυχώς δεν μπόρεσαν να μείνουν ανεπηρέαστα από τις Κλιματικές Μεταβολές και Αλλαγές. Ιδιαίτερα η περίοδος 2005-2008 ήταν εξαιρετικά άνομβρη με αποτέλεσμα τα δασικά οικοσυστήματα της Κύπρου να δεχθούν έντονη καταπόνηση λόγω έλλειψης εδαφικής υγρασίας, υψηλής θερμοκρασίας και έντονου ανταγωνισμού μεταξύ των δασικών ειδών.
Το Τμήμα Δασών λαμβάνει και εφαρμόζει μέτρα τα οποία στην πλειοψηφία τους είναι επαναλαμβανόμενα και αποσκοπούν στην προσαρμογή των δασικών συστάδων (φυσικών και τεχνητών) στην κλιματική αλλαγή και στην μείωση των εκπομπών και την αύξηση των απορροφήσεων αερίων του θερμοκηπίου. Τα μέτρα αυτά μπορούν να ομαδοποιηθούν σε τρεις κύριους άξονες όπως αναφέρονται και στην Δήλωση Δασικής Πολιτικής:
• Προστασία των Δασών από τις Δασικές πυρκαγιές
• Προσαρμογή των δασών στην κλιματική αλλαγή και ενίσχυση της συνεισφοράς των δασών στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και στην βελτίωση των δασών και του πρασίνου
• Βελτίωση και επέκταση των Δασών.
Τέτοια μέτρα είναι:
• Προστασία των Δασών από παράνομες υλοτομίες: Mε την εφαρμογή του Νόμου 139(Ι)/2013 ελέγχεται πλέον η διάθεση καυσόξυλων στην εγχώρια αγορά και προβλέπονται ποινές για τυχόν ανεξέλικτη ή παράνομη υλοτομία ή/και διάθεση εγχώριας ξυλείας στην αγορά χωρίς άδεια
• Αναχλόαση και Αναδάσωση Μεταλλείου Αμιάντου καθώς επίσης σε συνεργασία με την Αρμόδια Αρχή (Υπηρεσία Μεταλλείων) αποκατάσταση εγκαταλελειμμένων Λατομείων
• Προστασία των δασών και βελτίωση της δομής και ανθεκτικότητας τους στις κλιματικές αλλαγές μέσω του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2014 – 2020.
• Παραγωγή στα δασικά φυτώρια ανθεντικών στην ξηρασία φυτών (π.χ ελιά, χαρουπιά, σχοινιά) τα οποία θα χρησιμοποιούνται σε εργασίες δάσωσης ή αναδάσωσης.
• Συμμετοχή του Τμήματος Δασών σε συγχρηματοδοτούμενα έργα (π.χ Life Kedros), στόχος των οποίων είναι η διαμόρφωση διαχειριστικών εργαλείων (κανόνες προσήμανσης) τα οποία θα στοχεύουν στην προστασία, διατήρηση και περαιτέρω αναβάθμιση προστατευόμενων δασικών οικοτόπων.
Συγκεκριμένα, στο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης, ένας αριθμός καθεστώτων και δράσεων έχουν ενσωματωθεί κάτω από το Μέτρο 8 (Investments in forest area development and improvement of the viability of forests). Στη Δράση8.5.3 περιλαμβάνεται η διενέργεια αραιώσεων σε πυκνές συστάδες δασώσεων/αναδασώσεων που αποσκοπούν:
Στη βελτίωση της δομής των δασών που δημιουργήθηκαν από δασώσεις ή/και αναδασώσεις. Επίσης, θα βοηθήσουν στην προσαρμογή των δασικών συστάδων στην κλιματική αλλαγή καθώς και στη μείωση των εκπομπών και την αύξηση των απορροφήσεων αερίων του θερμοκηπίου.
Η εφαρμογή στοχευμένων αραιώσεων αναμένεται επίσης να βελτιώσει τη σταθερότητα και την ικανότητας αντίστασης σε άλλες εξωτερικές επιδράσεις καθώς και ζημιές σε δασικά οικοσυστήματα από την ανομβρία, την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας και τους παρατεταμένους καύσωνες (ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής).