Το Παγκόσμιο Γεωπάρκο Τροόδους της ΟΥΝΕΣΚΟ (www.troodos-geo.org) βρίσκεται στο κεντρικό τμήμα του νησιού και καλύπτει μία έκταση 1.147 km2, που αντιστοιχεί περίπου στο 36% της έκτασης της οροσειράς του Τροόδους και 12% της συνολικής έκτασης της Κύπρου.
Πρόκειται για μία ορεινή περιοχή με πολύ καλά καθορισμένα όρια, η οποία καλύπτει την υψομετρική ζώνη από τα 300 m έως τη ψηλότερη κορυφή της Κύπρου, τη Χιονίστρα με υψόμετρο 1952 m. Διοικητικά εμπίπτει σε τέσσερις επαρχίες (Λευκωσίας, Λεμεσού, Λάρνακας και Πάφου) και περιλαμβάνει 110 χωριά και οικισμούς με πληθυσμό 25.000 κατοίκων περίπου.
Πιο αναλυτικά τα όρια του Γεωπάρκου εκτείνονται προς τα ανατολικά στα χωριά Μαλούντα, Κλήρου, Φικάρδου, Άγιοι Βαβατσινιάς και Βάβλα, προς βορρά στα χωριά Μιτσερόν, Κάτω Μονή, Αγία Μαρίνα Ξυλιάτου και Κατύδατα, προς τα δυτικά στα χωριά Κάμπο της Τσακίστρας, Τσακίστρα και Μυλικούρι και προς τα νότια στα χωριά Όμοδος, Τριμήκληνη, Αρακαπά και Λάγεια. |  |
Η περιοχή του γεωπάρκου περιλαμβάνει περιπατητικές διαδρομές και γεω-διαδρομές καθώς και σημαντικό αριθμό θέσεων (γεώτοποι), που παρουσιάζουν γεωλογικό, οικολογικό και πολιτιστικό ενδιαφέρον με κριτήρια την επιστημονική σημασία, τη σπανιότητα, την αισθητική έλξη και την εκπαιδευτική τους αξία. Στόχος του γεωπάρκου είναι η δημιουργία σε συνεργασία με τους αρμόδιους κυβερνητικούς φορείς απαραίτητων υποδομών φιλικών προς το περιβάλλον για: (α) την ανάδειξη και προστασία των μοναδικών γεώτοπων που διαθέτει και (β) τη χρήση τους για σκοπούς γεωτουριστικής και οικονομικής ανάπτυξης.
Μια από τις βασικές υποδομές του Γεωπάρκου Τροόδους είναι το Κέντρο Επισκεπτών (αναπαλαιωμένο παλαιό σχολείο Πάνω Αμιάντου) μέσα στο Μεταλλείο Αμιάντου, το οποίο διαθέτει ένα υπέροχο γεωλογικό κήπο και ένα εκθεσιακό χώρο με πληροφοριακές πινακίδες, μακέτες, εκθέματα πετρωμάτων και ορυκτών, αναπαραστάσεις γαλαρίας, αρχαίου φούρνου εκκαμίνευσης και αρχαίου τάλαντου χαλκού, σεισμογράφους, μικροσκόπια καθώς και άλλα εκθέματα. Επίσης, το γεωπάρκο διαθέτει ιστοσελίδα, οικοτουριστικό οδηγό, χάρτες, ντοκιμαντέρ, καθώς και μία μουσειοσκευή για γεω-εκπαίδευση.
Σήμερα, εντός της περιοχής του Γεωπάρκου Τροόδους, έχουν δηλωθεί πενήντα (50) γεώτοποι, έντεκα (11) εγκαταλειμμένα μεταλλεία και ο αρχαιολογικός χώρος στη Σκουριώτισσα, ως τα σημαντικότερα γεωλογικά και μεταλλευτικά στοιχεία της περιοχής. Μεταξύ των στοιχείων αυτών περιλαμβάνεται το ιστορικό μεταλλείο του αμιάντου μέσα στους σερπεντινίτες, που είναι και το μεγαλύτερο της Ευρώπης, οι εγκαταλειμμένες γαλαρίες εξόρυξης χρωμίτη μέσα σε δουνίτη γύρω από την κορυφή του Ολύμπου, όμορφα τοπία από παράλληλες φλέβες, περιστραμμένες και επιδοτιωμένες φλέβες, θέσεις με φαιοχώματα και θειούχα κοιτάσματα μέσα στα ηφαιστειακά πετρώματα, κοντά στα οποία βρίσκονται διάσπαρτοι σωροί αρχαίας σκωρίας, άξονες διεύρυνσης του ωκεανού καθώς και το απολιθωμένο ρήγμα μετασχηματισμού του Αρακαπά.
Η πλειονότητα αυτών των γεωλογικών στοιχείων έχουν σημαντική επιστημονική αξία, η οποία δεν είναι γνωστή και εύκολα κατανοητή στους τουρίστες και στους κατοίκους της περιοχής. Για το λόγο αυτό έχουν τοποθετηθεί ενημερωτικές πινακίδες με κείμενα, σχεδιαγράμματα και χάρτες σε μια σειρά από γεώτοπους καθώς και σε άλλα μέρη του γεωπάρκου με στόχο να εξηγήσουν με όσο το δυνατό πιο απλό τρόπο στους επισκέπτες τη σύνθετη γεωλογική ιστορία της περιοχής.
Το Παγκόσμιο Γεωπάρκο Τροόδους της ΟΥΝΕΣΚΟ, εντάχθηκε στα Δίκτυα Ευρωπαϊκών και Παγκόσμιων Γεωπάρκων το 2015 καθώς αναγνωρίστηκε ως ένα μοναδικό μνημείο της παγκόσμιας κληρονομιάς της γης, το οποίο συνδυάζει τη συναρπαστική γεωλογία και το μοναδικό φυσικό περιβάλλον της οροσειράς του Τροόδους με τη μακρόχρονη ιστορία των ανθρώπων της περιοχής με τα μοναδικά ήθη, έθιμα και παραδόσεις τους. |