 Εκτύπωση
Χαλκούχα - Χρυσοφόρα
Η μεταλλευτική ιστορία της Κύπρου έχει συνδέσει το όνομα της (Cyprus) με το χαλκό (Cuprous). Η παραγωγή του χαλκού στην Κύπρο άρχισε πριν το 3000 π.χ. και μάλιστα καθετοποιημένη. Οι αρχαίοι Κύπριοι εκτός του ότι ήταν δεινοί μεταλλευτές ήταν και επιδέξιοι μεταλλουργοί. Είχαν εντοπίσει σχεδόν όλα τα κοιτάσματα χαλκού που υπέστησαν εκμετάλλευση τα νεότερα χρόνια, μπόρεσαν να εξορύξουν το πλουσιότερο από το μετάλλευμα τους με υπόγειες μεθόδους εκμετάλλευσης και ακολούθως, με μεταλλουργικές μεθόδους, που η βάση τους χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα, να παράγουν μεταλλικό χαλκό υψηλής καθαρότητας (τάλαντα χαλκού). Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός, ότι τα απόβλητα της μεταλλουργικής κατεργασίας, γνωστά ως σκουριές, έχουν ελάχιστα κατάλοιπα χαλκού. Οι σκουριές απαντώνται συνήθως κοντά στα διάφορα μεταλλεία χαλκού και προστατεύονται από τη νομοθεσία ως αρχαία μνημεία.
Τα νεότερα χρόνια η εκμετάλλευση του χαλκού άρχισε από τη περιοχή της Σκουριώτισσας, γύρω στο 1921 και συνεχίστηκε έντονα μέχρι το 1974. Για την εξόρυξη του μεταλλεύματος χρησιμοποιούνταν τόσο υπόγειες μέθοδοι εκμετάλλευσης όσο και επιφανειακές. Οι κυριότερες υπόγειες μέθοδοι που εφαρμόστηκαν ήταν των οριζόντιων διαδοχικών πατωμάτων ή ορόφων με κατακρήμνιση της οροφής ή πλήρωσης των κενών με λιθογόμωση ή υδραυλική γόμωση με χρήση τσιμεντοπολφού που περιείχε απορρίμματα των εργοστασίων εμπλουτισμού, ενώ από τις επιφανειακές κυρίως εφαρμοζόταν η μέθοδος της κλειστής εκσκαφής με ορθές βαθμίδες, λόγω του τοπογραφικού ανάγλυφου των περιοχών. Συγχρόνως, με την εκμετάλλευση των θειούχων μεταλλευμάτων του χαλκού γινόταν και εκμετάλλευση άλλων θειούχων μεταλλευμάτων, με προεξάρχοντα το σιδηροπυρίτη. Οι μεταλλουργικές μέθοδοι που εφαρμόζονταν ήταν κυρίως της επίπλευσης των ορυκτών του χαλκού (χαλκοπυρίτη, βορνίτη, κοβελλίνη, χαλκοσίνης, κυπρίτη), του σιδηροπυρίτη και των άλλων θειούχων ορυκτών (σφαλερίτη), εάν περιέχονταν στο μετάλλευμα. Τα εμπλουτισμένα μεταλλεύματα χαλκού (συμπυκνώματα χαλκού) είχαν κατά μέσο όρο περιεκτικότητα 19% και εξάγονταν από την Κύπρο. Επειδή ορισμένα ορυκτά του χαλκού (μαλαχίτης, αζουρίτης, χρυσοκόλλα και εν μέρη ο χαλκοσίνης και ο κυπρίτης) διαλύονται στο νερό (εκχύλιση), γινόταν καταβύθιση του διαλυμένου χαλκού με σίδηρο (scrap iron) και παραγωγή ιζήματος χαλκού με περιεκτικότητα 55-65%. Στα απορρίμματα του εργοστασίου εμπλουτισμού στο Ξερό, εφαρμόστηκε κατά τελευταία χρόνια λειτουργίας του (έκλεισε το 1974), υπό πίεση εκχύλιση του χαλκού σε αυτόκλειστο και ακολούθως, μετά τη διαύγανση του διαλύματος, καταβύθιση του με σίδηρο (scrap iron) ψιλής καθαρότητας, πετυχαίνοντας περιεκτικότητα χαλκού στο ίζημα γύρω στο 70%. Η μέθοδος εκχύλισης με ελαφρά όξινο διάλυμα - καταβύθισης με σίδηρο - παραγωγής ιζήματος χαλκού, εφαρμόστηκε συστηματικά στους σωρούς χαμηλής περιεκτικότητας χαλκού του μεταλλείου Σκουριώτισσας, από το 1982 έως το 1993. Η μοναδική μεταλλευτική δραστηριότητα που υπήρχε στη Κύπρο την τελευταία δεκαετία μέχρι το 2019, ήταν τo μεταλλείο χαλκού της Σκουριώτισσας, που άρχισε ξανά τη λειτουργία του στα μέσα του 1996, με την παραγωγή καθόδων μεταλλικού χαλκού (99,999%), εφαρμόζοντας την μέθοδο της εκχύλισης σωρών με ελαφρά όξινο διάλυμα - εξαγωγής με οργανικό διαλύτη - ηλεκτρανάκτησης (Leaching - SX - EW).
Τα μεγαλύτερα εργοστάσια εμπλουτισμού βρίσκονταν στο Ξερό (CMC) και στο Μιτσερό (ΕΜΕ) της επαρχίας Λευκωσίας, στο Βασιλικό (ΕΜΕ) της επαρχίας Λάρνακας και στην Λίμνη (CSCC) της επαρχίας Πάφου.
Στην πιο κάτω σελίδα δίνονται τα κυριότερα μεταλλεία χαλκού και σιδηροπυρίτη που λειτούργησαν στην Κύπρο από το 1921 και οι συνολικές εξαγωγές των προϊόντων των μεταλλείων αυτών από το 1931. Πληροφορίες για τις σημερινές τιμές του χαλκού αλλά και άλλων μετάλλων βρίσκονται στην ιστοσελίδα του «London Metal Exchange». Σε ορισμένα από τα μεταλλεία αλλά και από άλλες μικρότερες μεταλλευτικές εκσκαφές, κατά καιρούς παραγόταν χρυσός και άργυρος. Ο παραγόμενος χρυσός και άργυρος ήταν υπό μορφή εγκλεισμάτων ή κόκκων ελεύθερου μετάλλου στα εμπλουτισμένα με επίπλευση μεταλλεύματα χαλκού και σιδηροπυρίτη ή σε εμπλουτισμένα με επίπλευση μεταλλεύματα χρυσού και αργύρου που βρίσκονταν στο επιφανειακό μέρος της αποκάλυψης των μεταλλείων και ήταν κυρίως λάβα που υπέστη φυσική εκχύλιση (leached lava). Επίσης, σε ορισμένα από τα μεταλλεύματα αυτά γινόταν εκχύλιση του χρυσού και του αργύρου με κυανιούχο διάλυμα και ακολούθως καταβύθιση των μετάλλων αυτών με ψευδάργυρο ( zink dust precipitation) και παραγωγή ιζήματος χρυσού και αργύρου. Από τα μέσα του 2017 έως και το 2020, λειτούργησε στο μεταλλείο Σκπουριώτισσας μονάδα παραγωγής κράματος χρυσού – αργύρου από το χρυσοφόρο μετάλλευμα του εν λόγω μεταλλείου, με την εφαρμογή της μεθόδου της εκχύλισης σωρών με κυάνωση – απορρόφηση/ εκρόφηση με ενεργό άνθρακα – ηλεκτρανάκτηση. Οι κατά καιρούς εξαγωγές των μεταλλευτικών αυτών προϊόντων χρυσού και αργύρου φαίνονται στον πιο κάτω πίνακα σε κιλά περιεχόμενου μετάλλου.
|
|