Τα τελευταία χρόνια η Ευρώπη δοκιμάζεται συχνά από καταστροφικές πλημμύρες που θέτουν σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές και έχουν σοβαρότατες επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία, το περιβάλλον, τις υποδομές και τις περιουσίες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αναγνωρίζοντας την ανάγκη θέσπισης κοινοτικής νομοθεσίας για τη διαχείριση του κινδύνου πλημμύρας, τον Οκτώβριο του 2007 προχώρησε στην έκδοση της Οδηγίας 2007/60/ΕΚ που προνοεί για την αξιολόγηση και τη διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας.
Η Κυπριακή Δημοκρατία ως Κράτος Μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει ήδη μεταφέρει τις πρόνοιες της Οδηγίας 2007/60/ΕΚ στο Κυπριακό δίκαιο με τους εναρμονιστικούς περί Αξιολόγησης, Διαχείρισης και Αντιμετώπισης των Κινδύνων Πλημμύρας Νόμους του 2010 και 2012. Η εναρμονιστική νομοθεσία που τέθηκε σε ισχύ τον Ιούλιο του 2010 καθορίζει ως “Αρμόδια Αρχή” για την εφαρμογή της το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων και ως “Συντονιστική Αρχή” το Υπουργείο Εσωτερικών.
Όπως αναφέρθηκε πιο πάνω σκοπός της Οδηγίας και φυσικά της αντίστοιχης εναρμονιστικής Κυπριακής νομοθεσίας είναι η θέσπιση πλαισίου για την αξιολόγηση και τη διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας με στόχο τη μείωση των αρνητικών συνεπειών των πλημμυρών στην ανθρώπινη υγεία, το περιβάλλον, την πολιτιστική κληρονομιά και τις οικονομικές δραστηριότητες της Κοινότητας.
Η νομοθεσία καθορίζει εξαετείς κύκλους εφαρμογής της με 3 στάδια εφαρμογής σε κάθε κύκλο.
Σύμφωνα με τη νομοθεσία ο όρος «πλημμύρα» αναφέρεται στην προσωρινή κάλυψη από νερό εδάφους, το οποίο, κάτω από φυσιολογικές συνθήκες δεν καλύπτεται από νερό και συμπεριλαμβάνει πλημμύρες από ποτάμια και χείμαρρους καθώς και πλημμύρες από τη θάλασσα. O "κίνδυνος πλημμύρας" εκφράζεται από το συνδυασμό της πιθανότητας της πλημμύρας και των πιθανών αρνητικών συνεπειών της.
ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ
Τα 3 στάδια εφαρμογής του κάθε εξαετή κύκλου περιλαμβάνουν:
Στάδιο 1 το οποίο προνοεί όπως το αργότερο μέχρι το Δεκέμβριο του 2011: |
 | | | | | |
| | α) | η μελέτη Προκαταρκτικής Αξιολόγησης των Κινδύνων Πλημμύρας (ΠΑΚΠ) στη χώρα είναι έτοιμη. Η ΠΑΚΠ αφορά τους πιθανούς κινδύνους πλημμύρας και βασίζεται σε πληροφορίες σχετικές με ιστορικές πλημμύρες, την πιθανότητα μελλοντικών πλημμυρών και των προβλεπόμενων επιπτώσεων τους.
και |
| | | | | |
| | β) | με βάση τα αποτελέσματα της ΠΑΚΠ καθοριστούν οι «Περιοχές Δυνητικού Σοβαρού Κινδύνου Πλημμύρας» («Περιοχές Πλημμύρας»), δηλαδή οι περιοχές στις οποίες υπάρχουν ή ενδέχεται να υπάρξουν πιθανοί σοβαροί κίνδυνοι πλημμύρας. Σύμφωνα με τον νόμο οι «Περιοχές Πλημμύρας» πρέπει να επανεξεταστούν και ανάλογα να επικαιροποιηθούν το αργότερο μέχρι το Δεκέμβρη του 2018. Στη συνέχεια οι «Περιοχές Πλημμύρας» πρέπει να επανεξετάζονται και ανάλογα να επικαιροποιούνται κάθε εξαετία. |
| |
| Στάδιο 2 | το οποίο προνοεί όπως το αργότερο μέχρι το Δεκέμβριο του 2013 οι Χάρτες Επικινδυνότητας Πλημμύρας και οι Χάρτες Κινδύνων Πλημμύρας για τις «Περιοχές Πλημμύρας» είναι έτοιμοι. |
| | | | | |
| | Οι Χάρτες Επικινδυνότητας Πλημμύρας παρουσιάζουν για κάθε μία από τις «Περιοχές Πλημμύρας» την έκταση που θα μπορούσε να καλυφθεί από νερό για 3 διαφορετικά σενάρια πλημμυρισμού: |
| | | | | |
| | | 1) | από πλημμύρα με χαμηλή πιθανότητα να συμβεί π.χ. με πιθανότητα να συμβεί 1 φορά στα 500 χρόνια |
| | | | | |
| | | 2) | από πλημμύρα μέσης πιθανότητας δηλαδή με πιθανότητα π.χ. να συμβεί 1 φορά στα 100 χρόνια |
| | | | | |
| | | 3) | από πλημμύρα με ψηλή πιθανότητα π.χ. με πιθανότητα να συμβεί 1 φορά στα 20 χρόνια |
| | | | | |
| | Για κάθε ένα από τα τρία σενάρια επιπρόσθετα της έκτασης πλημμυρισμού οι Χάρτες Επικινδυνότητας Πλημμύρας παρουσιάζουν το βάθος του νερού στις «Περιοχές Πλημμύρας». |
| | | | | |
| | Σημειώνεται ότι, παρόλο που η πιθανότητα να συμβεί μια πλημμύρα περιγράφεται σε σχέση με αριθμό ετών, αυτή η πλημμύρα έχει τη συγκεκριμένη πιθανότητα να συμβεί σε οποιοδήποτε έτος. Με άλλα λόγια η πλημμύρα με πιθανότητα να συμβεί 1 φορά στα 500 χρόνια έχει πιθανότητα 1 στα 500, δηλαδή πιθανότητα 0.2%, να συμβεί σε οποιοδήποτε έτος. |
| | | | | |
| | Οι Χάρτες Κινδύνου Πλημμύρας αφορούν τις πιθανές αρνητικές συνέπειες στις «Περιοχές Πλημμύρας» για κάθε ένα από τα 3 σενάρια πλημμυρών (χαμηλής πιθανότητα, μέσης πιθανότητας και υψηλής πιθανότητας) και παρουσιάζουν πληροφορίες σχετικά με: |
| | | | | |
| | | i | τον πιθανό αριθμό κατοίκων που μπορεί να πληγούν, |
| | | | | |
| | | ii | τον τύπο οικονομικής/πολιτιστικής/αρχαιολογικής σημασίας δραστηριότητας στην περιοχή που μπορεί να πληγεί, |
| | | | | |
| | | iii | εγκαταστάσεις οι οποίες μπορεί να προκαλέσουν τυχαία ρύπανση σε περίπτωση πλημμύρας , |
| | | | | |
| | | iv | άλλες πιθανές σημαντικές πηγές ρύπανσης. |
| | | | | |
| | Σύμφωνα με τον νόμο οι Χάρτες Επικινδυνότητας Πλημμύρας και οι Χάρτες Κινδύνων Πλημμύρας πρέπει να επανεξετασθούν και ανάλογα να επικαιροποιηθούν το αργότερο μέχρι το Δεκέμβρη του 2019. Ο κύκλος επανεξέτασης και επικαιροποίησης των χαρτών πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε 6 χρόνια. |
| | | | | |
| Στάδιο 3. | Το 3ο στάδιο εφαρμογής προνοεί όπως, το αργότερο μέχρι το Δεκέμβρη του 2015, καταρτιστούν Σχέδια Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας (ΣΔΚΠ) για τις «Περιοχές Πλημμύρας». |
| | | | | |
| | Σύμφωνα με τον νόμο κάθε Κράτος Μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου οφείλει να θέσει κατάλληλους στόχους για τη διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας στις περιοχές που έχουν αναγνωρισθεί ως «Περιοχές Πλημμύρας» εστιάζοντας στη μείωση των δυνητικών αρνητικών συνεπειών των πλημμυρών και τη μείωση της πιθανότητας για πλημμύρες και να καταρτίσει Σχέδια Διαχείριση Κινδύνων Πλημμύρας για αυτές τις περιοχές. Τα σχέδια διαχείρισης που προνοούν για την πρόληψη, την προστασία και την ετοιμότητα για την αντιμετώπιση των συνεπειών των πλημμυρών περιλαμβάνουν μέτρα για την επίτευξη αυτών των στόχων και ετοιμάζονται λαμβάνοντας υπόψη όλες τις συναφείς πτυχές, όπως το κόστος και τα οφέλη, την έκταση της πλημμύρας, τη χρήση της γης καθώς και τη διαφύλαξη της φύσης. |
| | | | | |
| | Με βάση τις διατάξεις του νόμου τα Σχέδια Διαχείριση Κινδύνων Πλημμύρας πρέπει να επανεξεταστούν και ανάλογα να επικαιροποιηθούν το αργότερο μέχρι το Δεκέμβρη του 2021 και στη συνέχεια να επανεξετάζονται και να επικαιροποιούνται ανάλογα κάθε 6 χρόνια. |
| | | | | |
| | Σύμφωνα με τον νόμο, η πιθανή επίδραση των κλιματικών αλλαγών στη συχνότητα και την ένταση των φαινομένων πλημμύρας πρέπει να λαμβάνεται υπόψη σε όλες τις επανεξετάσεις των 3 πιο πάνω σταδίων εφαρμογής του νόμου. |
| | | | | |
| Ενημέρωση του Κοινού – Διαβουλεύσεις και Ενημέρωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής |
| | | | | |
| Ο νόμος επιπρόσθετα προνοεί όπως οι Προκαταρκτικές Αξιολογήσεις Κινδύνων Πλημμύρας, οι Χάρτες Επικινδυνότητας Πλημμύρας, οι Χάρτες Κινδύνων Πλημμύρας και τα Σχέδια Διαχείρισης των Κινδύνων Πλημμύρας είναι διαθέσιμα στο κοινό και υποβάλλονται στη διάθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για αξιολόγηση τους. |
| | | | | |
| Κατά δε την κατάρτιση των Σχεδίων Διαχείρισης των Κινδύνων Πλημμύρας (ΣΔΚΠ) πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη οι απόψεις των επηρεαζόμενων τοπικών αρχών και να γίνονται διαβουλεύσεις με κάθε εμπλεκόμενη κρατική υπηρεσία, οργανισμό δημόσιου δικαίου και με κάθε επηρεαζόμενη κοινωνική ομάδα. |
| | | | | |
| Σημειώνεται ότι η πρόοδος υλοποίησης των μέτρων που περιλαμβάνονται στο Σχέδιο Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας παρακολουθείται και αξιολογείται από την Ε.Ε. |
| | | | | |
| Συντονισμός με τον περί Προστασίας και Διαχείρισης των Υδάτων Νόμο (Ευρωπαϊκή Οδηγία Πλαίσιο για τα Ύδατα 2000/60/ΕΚ) |
| | | | | |
| Η νομοθεσία απαιτεί όπως παίρνονται τα κατάλληλα μέτρα για να διασφαλιστεί ο συντονισμό της εφαρμογής του νόμου για τις πλημμύρες και του νόμου περί Προστασίας και Διαχείρισης των Υδάτων με στόχο την όσο το δυνατό μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και την επίτευξη κοινών συνεργιών και κοινού οφέλους όσον αφορά το περιβάλλον. |
| | | | | |
| Ειδικότερα, τα μέτρα που καθορίζονται για την επίτευξη των στόχων των ΣΔΚΠ πρέπει να συντονίζονται με και να είναι συνεπείς προς τις πρόνοιες του νόμου περί Προστασίας και Διαχείρισης των Υδάτων και πρέπει να εκτελούνται σε συντονισμό με τα Σχέδια Διαχείρισης Λεκάνης Απορροής Ποταμών που προβλέπει ο ίδιος νόμος. |
| | | | | |
| ΣΤΑΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ (Ιούνιος 2020) |
| | | | | |
| Το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων, ως η Αρμόδια Αρχή για την εφαρμογή του Νόμου για τις πλημμύρες, προχωρεί με την υλοποίηση των διατάξεων του νόμου. Μετά την ολοκλήρωση των 3 σταδίων του 1ου κύκλου εφαρμογής της νομοθεσίας προχωρεί με τη διαδικασία υλοποίησης των 3 σταδίων του 2ου κύκλου εφαρμογής. |
| | | | | |
| Συγκεκριμένα στο πλαίσιο υλοποίησης του 2ου κύκλου εφαρμογής της νομοθεσίας το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων: |
| | | | | |
| Στάδιο 1. | (α) | Έχει εκπονήσει νέα μελέτη Προκαταρκτικής Αξιολόγησης των Κινδύνων Πλημμύρας (ΠΑΚΠ) και |
| | | | | |
| | β) | Με βάση τα αποτελέσματα της μελέτης ΠΑΚΠ έχει καθορίσει 19 νέες επιπρόσθετες περιοχές στις οποίες υπάρχουν ή ενδέχεται να υπάρξουν σοβαροί δυνητικοί κίνδυνοι πλημμύρας («Περιοχές Πλημμύρας») ανεβάζοντας τον συνολικό αριθμό των Περιοχών Πλημμύρας στις 38. |
| | | | | |
| Στάδιο 2. | Το Τμήμα ετοιμάζεται να προκηρύξει διαγωνισμό αγοράς υπηρεσιών για την ετοιμασία Χαρτών Επικινδυνότητας Πλημμύρας και Χαρτών Κινδύνου Πλημμύρας για τις 19 νέες «Περιοχές Πλημμύρας». |
| | | | | |
| Στάδιο 3. | Το Τμήμα ετοιμάζεται να προκηρύξει διαγωνισμό αγοράς υπηρεσιών για την ετοιμασία του νέου Σχεδίου Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας της Κύπρου 2022 - 2027. |
| | | | | |
| ΟΦΕΛΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ |
| | | | | |
| Υπενθυμίζεται, πολύ πιθανόν αχρείαστα, ότι η κύρια αιτία πλημμυρισμού είναι οι ακραίες έντονες βροχοπτώσεις οι οποίες ως φυσικά φαινόμενα δεν μπορούν να προβλεφθούν. Για αυτό το λόγο η μόνη μας προστασία από τις αρνητικές συνέπειες των πλημμυρών είναι η πρόληψη και η ετοιμότητα αντιμετώπισης τους μέσω σωστής διαχείρισης του κινδύνου. |
| | | | | |
| Ο περί Αξιολόγησης, Διαχείρισης και Αντιμετώπισης των Κινδύνων Πλημμύρας Νόμος, στο πλαίσιο μιας προσέγγισης μακροπρόθεσμου σχεδιασμού και προωθώντας τη συνεργασία όλων των ενδιαφερόμενων, βάζει τις βάσεις για καλύτερη πρόληψη και ψηλότερο επίπεδο ετοιμότητας της χώρας μας για αντιμετώπιση των πλημμυρών καθώς και τις βάσεις για τον περιορισμό και την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση τους. |
| | | | | |
| Στο πλαίσιο προσπαθειών ενημέρωσης των πολιτών τόσο για την εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2007/60/ΕΚ και της αντίστοιχης Κυπριακής νομοθεσίας στη χώρα όσο και γενικότερα για το θέμα των πλημμυρών το ΤΑΥ έχει αναρτήσει σχετικές πληροφορίες στον ιστοχώρο του Τμήματος: www.moa.gov.cy/wdd |
| | | | | |
| Επιπρόσθετα το ΤΑΥ έχει αναπτύξει και αναρτήσει στον ιστοχώρο του Διαδραστικούς Χάρτες Επικινδυνότητας Πλημμύρας για τις «Περιοχές Πλημμύρας» του 2011 (υφιστάμενες), ώστε ο κάθε πολίτης να βλέπει άμεσα την ύπαρξη ή μη δυνητικού κινδύνου πλημμύρας και την πιθανή έκταση πλημμυρισμού της περιουσίας του με την εισαγωγή στοιχείων όπως π.χ. την οδό ή το Φύλο/Σχέδιο και αριθμό τεμαχίου της ακίνητης περιουσίας του.» |