Ιστορικό
Η ορθολογική διαχείριση των δημοτικών στερεών αποβλήτων αποτελεί μια από τις σημαντικότερες προκλήσεις για την Κυπριακή Δημοκρατία, λαμβάνοντας υπόψη τη χαμηλή απόδοση της Κύπρου όσον αφορά τους υψηλούς ευρωπαϊκούς στόχους που έχουν τεθεί, αλλά και το γεγονός ότι το 80% περίπου των παραγόμενων ποσοτήτων αποβλήτων καταλήγει σε ταφή.
Στα πλαίσια αυτά και ικανοποιώντας ταυτόχρονα τις πρόνοιες του βασικού Νόμου που διέπει την διαχείριση αποβλήτων στην Κύπρο, του περί Αποβλήτων Νόμου Ν.185(Ι)/2011, ο οποίος εναρμονίζει την Οδηγία 2008/98/ΕC και τις ευρωπαϊκές υποχρεώσεις της Κύπρου, το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος έχει προβεί στην ετοιμασία της αναθεωρημένης Στρατηγικής Διαχείρισης Δημοτικών Αποβλήτων (ΣΔΔΑ) 2015-2021.
Κύριος σκοπός της Εθνικής Στρατηγικής 2015-2021 είναι ο καθορισμός του πλαισίου, των δράσεων, των μέτρων, των προϋποθέσεων αλλά και των διαδικασιών που πρέπει να ακολουθηθούν την επόμενη εξαετία για τη διαχείριση των δημοτικών αποβλήτων.
Η ΣΔΔΑ επικεντρώνεται στη διαχείριση των δημοτικών αποβλήτων περιγράφοντας και αναλύοντας την υφιστάμενη κατάσταση όσον αφορά τη διαχείριση των αποβλήτων, την αξιολόγηση της μελλοντικής τάσης παραγωγής αποβλήτων, τους ποσοτικούς και ποιοτικούς στόχους, την αξιολόγηση νέων αναγκών σε υποδομές και τα μέτρα και έργα που προβλέπονται, με καθορισμό συγκεκριμένων χρονοδιαγραμμάτων.
Η ΣΔΔΑ έχει ως τελικό στόχο τον καταρτισμό ενός ολοκληρωμένου βιώσιμου Σχεδίου Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων για κάθε κατηγορία αποβλήτων, το οποίο να εξασφαλίζει την προστασία του περιβάλλοντος, τη δημόσια υγεία και την οριστική αναβάθμιση των διαδικασιών διαχείρισης των στερεών αποβλήτων, μέχρι το 2020.
Μεταξύ άλλων μέτρων που περιγράφονται ως προτεραιότητα στη ΣΔΔΑ 2015-2021, είναι και το κλείσιμο και η αποκατάσταση των Χώρων Ανεξέλεγκτης Διαχείρισης Αποβλήτων (ΧΑΔΑ) των Επαρχιών Λευκωσίας και Λεμεσού.
Η Ευρωπαϊκή Οδηγία Πλαίσιο 2008/98/EK της 19ης Νοεμβρίου 2008 έχει ενσωματωθεί στο εθνικό δίκαιο της Κύπρου και δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Κύπρου, στις 23.12.2011.
Το Τμήμα Περιβάλλοντος, με στόχο την εναρμόνιση με την πιο πάνω Ευρωπαϊκή Οδηγία, ετοίμασε τη «Στρατηγική Διαχείρισης Δημοτικών Αποβλήτων 2015-2021» και το απαιτούμενο Σχέδιο για την εφαρμογή της, το «Σχέδιο Διαχείρισης Δημοτικών Αποβλήτων 2015-2021», τα οποία εγκρίθηκαν τον Φεβρουάριο 2016.
Αρμόδια Αρχή
Μέχρι πρότινος, για την εφαρμογή των προνοιών της Εθνικής Στρατηγικής υπήρχαν δύο συν-Αρμόδιες Αρχές, το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος και το Υπουργείο Εσωτερικών [Νόμος Ν.185(Ι)/2011]. Μετά από συμφωνία μεταξύ των δύο Υπουργείων για τον διαχωρισμό ευθυνών και ενεργειών, το πρώτο ασχολείτο με την υλοποίηση μέτρων διαλογής στη πηγή και το δεύτερο με την υλοποίηση των κατασκευαστικών έργων υποδομής εκ μέρους των Τοπικών Αρχών. Οι αρμοδιότητες του Υπουργείου Εσωτερικών, οι οποίες προνοούνταν στον Περί Αποβλήτων Νόμο Ν.185(Ι)/2011, μεταφέρθηκαν στο Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, με βάση των περί Αποβλήτων (Τροποποιητικό) Νόμο Ν.3(Ι)/2016.
Με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, καθορίζεται ότι το ΤΑΥ θα ενεργεί ως το τεχνικό τμήμα που θα προωθεί τα νέα κατασκευαστικά έργα, τα οποία θα κριθούν ως αναγκαία στα πλαίσια της υλοποίησης της Εθνικής Στρατηγικής Διαχείρισης Δημοτικών Αποβλήτων 2015-2021 και των συνεπαγόμενων Σχεδίων διαχείρισης.
Μεταξύ άλλων, το ΤΑΥ θα είναι υπεύθυνο για την υλοποίηση των έργων για την Αποκατάσταση των Χώρων Ανεξέλεγκτης Διαχείρισης Αποβλήτων (ΧΑΔΑ) των Επαρχιών Λεμεσού και Λευκωσίας.
Τα δύο αυτά έργα περιλαμβάνονται επίσης στα προγραμματικά έγγραφα της προγραμματικής περιόδου 2014-2020 της Γενικής Διεύθυνσης Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων Συντονισμού και Ανάπτυξης (Γ.Δ. ΕΠΣΑ) για συγχρηματοδότηση από το Ταμείο Συνοχής, στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα και Αειφόρος Ανάπτυξη».
Το 2005 καταρτίστηκε το Στρατηγικό Σχέδιο της Κύπρου «Αποκατάσταση των Χώρων Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων», στο οποίο είχαν καταγραφεί συνολικά 113 ΧΑΔΑ σε όλη την επικράτεια της Κύπρου:
Οι 37 ΧΑΔΑ της επαρχίας Πάφου τέθηκαν εκτός λειτουργίας από τον Ιούλιο του 2005, με την έναρξη λειτουργίας της πρώτης φάσης του ΧΥΤΑ Πάφου. Οι 15 ΧΑΔΑ των επαρχιών Λάρνακας/Αμμοχώστου τέθηκαν εκτός λειτουργίας το 2010, όταν λειτούργησε η Μονάδα Ολοκληρωμένων Εγκαταστάσεων Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΟΕΔΑ) Κόσιης. Στις επαρχίες Λάρνακας/Αμμοχώστου και Πάφου, η αποκατάσταση των ανενεργών ΧΑΔΑ ολοκληρώθηκε το 2014-2015, από το Υπουργείο Εσωτερικών.
Οι 42 ΧΑΔΑ της επαρχίας Λεμεσού (μη συμπεριλαμβανομένου του ΧΑΔΑ Βατί) και οι 19 ΧΑΔΑ της επαρχίας Λευκωσίας (μη συμπεριλαμβανομένου του ΧΑΔΑ Κοτσιάτη) τέθηκαν εκτός λειτουργίας το 2012, ενώ όπως προαναφέρθηκε, λειτουργούν μόνο οι δύο (2) μεγαλύτεροι ΧΑΔΑ, στο Βατί και στον Κοτσιάτη. Οι ΧΑΔΑ Βατί και Κοτσιάτη πρόκειται να τεθούν εκτός λειτουργίας, με την εκτροπή όλων των ποσοτήτων στερεών δημοτικών αποβλήτων που καταλήγουν στους εν λόγω ΧΑΔΑ προς Μονάδες Ολοκληρωμένων Εγκαταστάσεων Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΟΕΔΑ).
Ορισμός και Σκοπός της Αποκατάστασης ΧΑΔΑ
Ο ορισμός της «Αποκατάστασης ΧΑΔΑ» σημαίνει την επαναφορά των χώρων απόρριψης στην αρχική τους περιβαλλοντική κατάσταση και τη μετέπειτα φροντίδα (περιβαλλοντικός έλεγχος και παρακολούθηση).
Ο αντικειμενικός σκοπός και τα αναμενόμενα οφέλη από τα Έργα της Αποκατάστασης των ΧΑΔΑ περιλαμβάνει: |
 | 1. | Την προστασία του περιβάλλοντος, των υπογείων υδάτινων πόρων, της δημόσιας υγείας και την ανύψωση του βιοτικού επιπέδου των ωφελουμένων από τα έργα (με τη μείωση, εξάλειψη, έλεγχο των εκπεμπόμενων ρύπων από το απορριμματικό ανάγλυφο, την ελαχιστοποίηση της εισροής των όμβριων από τον περιβάλλοντα χώρο, την ικανοποιητική απορροή των τελικών επιφανειών του ανάγλυφου, την αποτροπή διήθησης στραγγισμάτων προς τον υδροφόρο ορίζοντα, την ελεγχόμενη εκπομπή/συλλογή παραγόμενου βιοαερίου κ.α.). |