Είναι με ιδιαίτερη χαρά που χαιρετίζω την εκδήλωση με θέμα την Κλιματική Κρίση και την Ενεργειακή Πολιτική της Κύπρου.
Η κλιματική αλλαγή συνδέεται με την ανθρώπινη δραστηριότητα και κυρίως με τη χρήση ορυκτών καυσίμων και τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Οι αναμενόμενες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στα φυσικά οικοσυστήματα και την ευημερία των κοινωνιών είναι τέτοιες, που καθιστούν περισσότερο από αναγκαία την αλλαγή στα μοντέλα ανάπτυξης των χωρών και γενικότερα την άμεση λήψη μέτρων. Χρειάζεται, λοιπόν, να μειώσουμε δραστικά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, μέσα από πρακτικές όπως η υψηλή ενεργειακή απόδοση, η περεταίρω αξιοποίηση της πράσινης ενέργειας, η προώθηση επενδύσεων εξοικονόμησης ενέργειας και γενικότερα η προώθηση μιας οικονομίας χαμηλών εκπομπών άνθρακα.
Όμως, ο χαρακτήρας και η σοβαρότητα των επιπτώσεων των ακραίων κλιματικών φαινομένων δεν εξαρτώνται μόνο από τα ίδια τα φαινόμενα, αλλά και από το πόσο εκτεθειμένοι και ευάλωτοι είμαστε σε αυτά. Ως εκ τούτου, πέρα από τον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής, καλούμαστε να διαχειριστούμε και τους κινδύνους που προκύπτουν από αυτήν και να προσαρμοστούμε.
Το 2015 στο Παρίσι οι περισσότερες χώρες του πλανήτη δεσμεύθηκαν να μειώσουν τις εκπομπές άνθρακα και να περιορίσουν την άνοδο της θερμοκρασίας. Η Συμφωνία των Παρισίων, η οποία τέθηκε σε ισχύ τον Νοέμβριο του 2016, προωθεί την ανάληψη φιλόδοξων προσπαθειών για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή στις επιπτώσεις της. Προβλέπει επίσης την παροχή αυξημένης στήριξης προς τις αναπτυσσόμενες χώρες, οι οποίες αντιμετωπίζουν και αυξημένες προκλήσεις ως προς την επίτευξη των φιλόδοξων στόχων που τίθενται.
Παρά τις δεσμεύσεις που λήφθηκαν από την πλειονότητα των χωρών ως προς την τήρηση των προνοιών της συμφωνίας των Παρισίων, η επιστημονική κοινότητα με την παρακολούθηση της μετέπειτα κατάστασης και τα ευρήματά της, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, επισημαίνοντας ότι απαιτείται ακόμη μεγαλύτερη προσπάθεια και δέσμευση. Οι κλιματικές δράσεις έχουν επιταχυνθεί σημαντικά, όμως τα μέτρα που έχουν ληφθεί μέχρι σήμερα ή προγραμματίζονται δεν φαίνεται να επαρκούν για να συγκρατηθεί η άνοδος της θερμοκρασίας κάτω από το όριο των 1,5 βαθμών Κελσίου. Συνεπώς χρειάζεται να αναθεωρηθούν εγκαίρως οι στόχοι που έχουν τεθεί ανά χώρα, με βάση ένα παγκόσμιο πλαίσιο που θα οδηγεί στη βαθιά απανθρακοποίηση των εθνικών ενεργειακών συστημάτων. Αυτό είναι εξάλλου το κύριο διακύβευμα των διαπραγματεύσεων που διεξάγονται αυτή την περίοδο στη Γλασκόβη, στο πλαίσιο της 26ης Διάσκεψης των συμβαλλόμενων Μερών της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή.
Φίλες και Φίλοι,
Η ΕΕ θεωρείται πρωτοπόρος σε παγκόσμιο επίπεδο στην προσπάθεια που αναπτύσσεται σε παγκόσμιο επίπεδο για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Πέρα από τις διακηρύξεις, που σε αρκετές περιπτώσεις είναι θεωρητικού περιεχομένου, η ΕΕ προχώρησε πρόσφατα στη θέσπιση του Ευρωπαϊκού Κλιματικού Νόμου, με τον οποίο δεσμεύεται πλέον και νομικά να εκπέμπει μόνο όσα αέρια του θερμοκηπίου μπορεί να απορροφά ως το 2050. Είναι αυτό εφικτό; Αν ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα είναι! Ωστόσο, αν αναλογιστεί κανείς ότι τα τελευταία 30 χρόνια καταφέραμε να μειώσουμε τις καθαρές εκπομπές στην Ευρωπαϊκή Ένωση κατά μόλις 25%, συνειδητοποιεί πόσο μεγάλη είναι η πρόκληση του μηδενισμού τους τα επόμενα 30 χρόνια. Για να έχουμε σοβαρές πιθανότητες να πετύχουμε αυτόν τον υπαρξιακής σημασίας στόχο της κλιματικής ουδετερότητας ως το 2050, απαιτούνται ιδιαίτερα φιλόδοξα, προσεκτικά και καλά ελεγχόμενα ενδιάμεσα βήματα και στρατηγικές.
Τα Εθνικά Σχέδια για την Ενέργεια και το Κλίμα αποτελούν μια τέτοια ενδιάμεση στρατηγική για την άσκηση της ενεργειακής και κλιματικής πολιτικής των κρατών μελών της ΕΕ ως το 2030. Τον Ιανουάριο του 2020 η Κύπρος όπως και υπόλοιπα κράτη μέλη της ΕΕ, κατέθεσε το δικό της Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα και έκτοτε το εφαρμόζει. Όμως, παρά το γεγονός ότι ο ευρωπαϊκός Κανονισμός για τη διακυβέρνηση της Ενεργειακής Ένωσης προβλέπει την αναθεώρηση των Εθνικών Σχεδίων για την Ενέργεια και το Κλίμα έως το 2023, οι σημαντικές αλλαγές που έχουν συντελεστεί τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο τα τελευταία χρόνια, καθιστούν επιτακτική την ανάγκη άμεσης αναθεώρησης του Σχεδίου της χώρας μας. Η ανάγκη αυτή έχει ήδη αναγνωριστεί και σε συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς ξεκινήσαμε την προετοιμασία αναθεώρησης του Εθνικού μας Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα.
Με το νέο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα, το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και τον νέο Μηχανισμό Δίκαιης Μετάβασης, η Κύπρος έχει πλέον στη διάθεσή της εξαιρετικά εργαλεία και σημαντικούς οικονομικούς πόρους, οι οποίοι προγραμματίζεται να αξιοποιηθούν προς υλοποίηση πρόσθετων πολιτικών και μέτρων, με απώτερο στόχο όλοι οι τομείς της οικονομίας να προσανατολιστούν σε πραγματικά βιώσιμη κατεύθυνση και στον δρόμο προς την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας. Ενδεικτικά αναφέρω ότι πέραν των 500 εκ. ευρώ, δηλαδή το 41% του προϋπολογισμού του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για την Κύπρο, για τα έτη 2021-2026, αφορούν κυρίως επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις που συνδέονται με την πράσινη μετάβαση και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Αγαπητοί φίλοι,
Σ’ αυτήν την πορεία υπάρχουν σαφώς σημαντικοί κίνδυνοι αλλά και ευκαιρίες. Για παράδειγμα, κατά τη διαδικασία μετάβασης προς μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα, οι κυβερνήσεις, τα οργανωμένα σύνολα, οι επιχειρήσεις αλλά και οι απλοί πολίτες, ενδέχεται να αντιμετωπίσουν προκλήσεις που συνδέονται με υστέρηση στον ανταγωνισμό, οικονομικό κόστος και σοβαρές δυσλειτουργίες. Ωστόσο, μπορεί να προκύψουν και ευκαιρίες που συνδέονται με επενδύσεις στις ΑΠΕ, στην εξοικονόμηση ενέργειας, σε νέες υποδομές και γενικότερα σε όλο το φάσμα δραστηριοτήτων που οδηγούν στην πράσινη μετάβαση, συμπεριλαμβανομένων και των νέων, υψηλής προστιθέμενης αξίας, πράσινων θέσεων εργασίας.
Επομένως, κατά τη μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα, η γνώση, η κατάρτιση και η ενημέρωση αποτελούν σημαντικές παραμέτρους, που θα υποστηρίξουν την προσπάθεια των κυβερνήσεων να διαμορφώσουν και να εφαρμόσουν στοχευμένες πολιτικές και μέτρα. Ως εκ τούτου, η συνεισφορά των επιστημόνων και των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων θεωρούμε ότι είναι άκρως σημαντική και πολύτιμη.
Θα ήθελα να επισημάνω ότι αυτού του είδους τη συνεισφορά επιζητά και η Κυπριακή Δημοκρατία, δίνοντας ιδιαίτερο ρόλο στην επιστημονική κοινότητα τόσο στο πλαίσιο της αρχικής διαμόρφωσης όσο και στο πλαίσιο της αναθεώρησης του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα. Είναι στη βάση της δουλειάς της επιστημονικής κοινότητας που θα λάβουμε τις αποφάσεις μας για τα κρίσιμα επόμενα μας βήματα.
Το πόσο λαμβάνεται υπόψη η επιστημονική κοινότητα στη διαμόρφωση των πολιτικών μας απορρέει και από την πρωτοβουλία που έχει αναλάβει η Κύπρος για να συντονίσει τις χώρες της περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής ως προς την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής στην περιοχή μας. Η πρωτοβουλία προέκυψε ως εισήγηση της επιστημονικής κοινότητας και είναι πρωτοποριακή σε παγκόσμιο επίπεδο ως προς τη διάσταση της συνεργασίας της επιστημονικής κοινότητας με τους διαμορφωτές πολιτικής (policy makers). Όπως είναι γνωστό το επιστημονικό μέρος της Πρωτοβουλίας έχει ανατεθεί στο Ινστιτούτο Κύπρου, το οποίο συντονίζει ομάδα πέραν των 240 επιστημόνων που παρέχουν τις απόψεις και εισηγήσεις τους σε μια σειρά από θεματικές περιοχές που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή στην ευρύτερη περιοχή μας. Με την ευκαιρία αυτή, θα ήθελα να ευχαριστήσω ιδιαίτερα όλους τους επιστήμονες που έχουν συνεισφέρει στην διαμόρφωσή τεκμηριωμένων εισηγήσεων, οι οποίες, σας διαβεβαιώ ότι θα ληφθούν σοβαρά υπόψη στη διαμόρφωση ενός σχεδίου δράσης, με μέτρα που θα είναι κατάλληλα για την περιοχή μας, επιστημονικά τεκμηριωμένα, εφαρμόσιμα και κοστολογημένα.
Φίλες και φίλοι,
Η κλιματική κρίση και η ενεργειακή πολιτική είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με πολλές προκλήσεις και ευκαιρίες. Η προσπάθεια χειρισμού και αντιμετώπισης τους είναι μαραθώνιος και αγώνας ταχύτητας ταυτόχρονα. Πρέπει να δράσουμε άμεσα, αποφασιστικά και συλλογικά, μαζί κυβέρνηση, επιστημονική κοινότητα, οργανωμένα σύνολα και ο κάθε πολίτης ξεχωριστά.
Αυτός είναι ο δρόμος. Και πρέπει όλοι μαζί συλλογικά να τον ακολουθήσουμε.
|