Εμπορία Ξυλείας και Προϊόντων ξυλείας (συμπεριλαμβανομένων των καυσόξυλων)
Λόγω της αυξανόμενης ζήτησης ξυλείας και προϊόντων ξυλείας παγκοσμίως, σε συνδυασμό με τις ελλείψεις που παρατηρούνται σε επίπεδο θεσμών και διακυβέρνησης στον τομέα των δασών σε χώρες που παράγουν ξυλεία, η παράνομη υλοτομία και το συναφές εμπόριο προκαλούν ανησυχία σε διεθνές επίπεδο. Η παράνομη υλοτομία, η συλλογή ξυλείας κατά παράβαση των νομοθετικών και κανονιστικών διατάξεων της χώρας μας, έχει δεινές οικονομικές, περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις στα δάση μας και στις κοινότητες που στηρίζονται σε αυτά. Επιπτώσεις όπως απώλεια εσόδων και υπονόμευση προσπάθειών των νόμιμων επιχειρηματιών, αποψίλωση των δασών, την κλιματική αλλαγή και την απώλεια βιοποικιλότητας.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), η οποία εισάγει μεγάλες ποσότητες ξυλείας από περιοχές όπου η παράνομη υλοτομία καλπάζει (Λεκάνη του Αμαζονίου, Κεντρική Αφρική, Νοτιοανατολική Ασία κτλ.), ανταποκρινόμενη στις ανησυχίες για τις επιπτώσεις του φαινομένου, υιοθέτησε το 2003 το Σχέδιο Δράσης FLEGT, το οποίο καθορίζει μια σειρά μέτρων διαθέσιμων στην ΕΕ και στα Κράτη Μέλη (ΚΜ) για αντιμετώπιση του προβλήματος.
Ενα από τα σημαντικότερα μέτρα είναι η δημιουργία ενός συστήματος χορήγησης αδειών FLEGT, για να συνοδεύουν τις αποστολές ξυλείας από τρίτες χώρες, οι οποίες θα συνάψουν διμερείς εθελοντικές συμφωνίες με την ΕΕ. Οι άδειες αυτές, θα βεβαιώνουν ότι η ξυλεία έχει συγκομιστεί νόμιμα σύμφωνα με τη σχετική εθνική νομοθεσία της χώρας παραγωγής.
Το 2005, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, εξέδωσε τον Κανονισμό 2173 που θεσπίζει το νομικό πλαίσιο για τις εισαγωγές ξυλείας στην ΕΕ από χώρες που θα συνάψουν διμερείς συμφωνίες.
Η Κυπριακή Δημοκρατία έχει εναρμονιστεί με τους Κανονισμούς αυτούς, αφού έχει προχωρήσει στη ψήφιση του Νόμου 125(Ι) του 2010 «περί της Εφαρμογής του Εθελοντικού Συστήματος Αδειών FLEGT για τις Εισαγωγές Ξυλείας στην ΕΕ». Με βάση τον Νόμο αυτό, το Τμήμα Δασών έχει οριστεί ως η Αρμόδια Αρχή για τον έλεγχο των αδειών FLEGT, για τον φυσικό έλεγχο των αποστολών και σε στενή συνεργασία με το Τμήμα Τελωνείων, για την εφαρμογή των προνοιών των Κανονισμών (ΕΚ) 2173/2005 και της Εθνικής Νομοθεσίας.
Βάση του ίδιου Νόμου, οι εισαγωγείς ξυλείας και προϊόντων ξυλείας, τα οποία απαριθμούνται στο παράρτημα του Κανονισμού (ΕΚ) 2173/2005 και προέρχονται από τις χώρες οι οποίες έχουν συνάψει διμερείς εθελοντικές συμφωνίες με την ΕΕ, θα πρέπει να προσκομίζουν τη σχετική άδεια FLEGT και να παρουσιάζουν τη σχετική ξυλεία και προϊόντα ξυλείας στο Τμήμα Δασών για έλεγχο. Αυτό θα γίνεται πριν από την εκτελώνιση της ξυλείας.
Η ΕΕ, λόγω της καθυστέρησης πλήρους εφαρμογής του συστήματος αδειών FLEGT έχει εγκρίνει τον Κανονισμό (ΕΕ) 995/2010 για τη θέσπιση των υποχρεώσεων των φορέων εκμετάλλευσης που διαθέτουν ξυλεία και προϊόντα ξυλείας στην αγορά, γνωστός ως ο Κανονισμός για την Ξυλεία (EUTR – Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 995/2010). Ο Κανονισμός αυτός έχει σκοπό τον έλεγχο της εμπορίας ξυλείας και προϊόντων ξυλείας, που είτε εισάγονται από άλλα ΚΜ και τρίτες χώρες, είτε παράγονται εγχώρια, έτσι ώστε να αποφεύγεται η τοποθέτηση παράνομης ξυλείας στην αγορά.
Το Τμήμα Δασών, για την εναρμόνιση με τους Κανονισμούς της ΕΕ, ετοίμασε εναρμονιστικό νομοσχέδιο το οποίο στις 14 Νοεμβρίου, 2013, έχει ψηφιστεί από τη βουλή των Αντιπροσώπων σε Νόμο. Αυτός είναι ο 139 (Ι)/2013 – Ο περί του Ελέγχου της Εμπορίας Ξυλείας και Προϊόντων Ξυλείας Νόμος του 2013. Ο Νόμος αυτός που ορίζει το Τμήμα Δασών ως αρμόδια αρχή, απαιτεί από τους εισαγωγείς και εμπόρους ξυλείας και προϊόντων ξυλείας, καθώς επίσης και από τους εμπόρους καυσόξυλων να εξασφαλίζουν ετήσια άδεια εμπορίας από το Τμήμα Δασών και να τηρούν βιβλία και λογαριασμούς. Για την έκδοση και την ανανέωση των σχετικών αδειών πρέπει να συμπληρώνονται και να αποστέλλονται στο Τμήμα Δασών, ανάλογα με την περίπτωση, τα έντυπα Τ.Δ.225, Τ.Δ.227, Τ.Δ.233, και Τ.Δ.234
Με βάση τον πιο πάνω Νόμο, οποιοδήποτε πρόσωπο εμπορεύεται τέτοια προϊόντα χωρίς τη σχετική άδεια, είναι ένοχο αδικήματος και σε περίπτωση καταδίκης υπόκειται σε ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει το ένα (1) έτος ή σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις (5.000) πέντε χιλιάδες ευρώ ή και στις δύο αυτές ποινές. Επίσης οποιοδήποτε άτομο ή εταιρία τοποθετεί στην αγορά παράνομα υλοτομημένη ξυλεία ή προϊόντα ξυλείας διαπράττει ποινικό αδίκημα το οποίο τιμωρείται με ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει τα δύο χρόνια ή και με πρόστιμο μέχρι €40.000.
Επίσης, ο Νόμος προνοεί ότι η μεταφορά καυσόξυλων από έμπορο ή ιδιώτη πρέπει να συνοδεύεται από άδεια μεταφοράς ή δελτίο μεταφοράς. Διευκρινίζεται ότι στα καυσόξυλα συμπεριλαμβάνονται και τα οπωροφόρα δέντρα. Επίσης για την υλοτομία δασικών δέντρων και θάμνων, απαιτείται και άδεια υλοτομίας με βάση τον Δασικό Νόμο του 2012 (Νόμος 25(Ι) του 2012).
Με βάση τον Νόμο αυτό, υποχρεώσεις έχει και ο κάθε ένας που χρησιμοποίει και καίει καυσόξυλα. Συγκεκριμένα, όλοι όσοι κατέχουν στα υποστατικά τους καυσόξυλα πρέπει για όσο χρόνο κατέχουν τα καυσόξυλα αυτά, να κατέχουν τέτοια στοιχεία που να αποδεικνύουν τη νομιμότητά τους. Η μη διατήρηση τέτοιων στοιχείων τιμωρείται με εξώδικο πρόστιμο το οποίο ανέρχεται μέχρι και τα €1000. Για αυτό οι αγοραστές καυσόξυλων πρέπει να απαιτούν από τους εμπόρους καυσόξυλων την έκδοση σχετικής απόδειξης για την πώληση των ξύλων αυτών.
Αρμόδιος κλάδος του Τμήματος Δασών για την εφαρμογή των Νόμων 139 (Ι) / 2013 και 125 (Ι) / 2010, καθώς και των Κανονισμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης με αρ. 995/2010, 607/2012, 363/2012, 2173/2005 και 1024/2008 είναι ο Κλάδος Υλοχρηστικής. Το έργο του κλάδου υποβοηθείται από τους Επιθεωρητές FLEGT και τους Επιθεωρητές Ελέγχου Εμπορίας Ξυλείας και Προϊόντων Ξυλείας.
Για σχετικές πληροφορίες, το κοινό άλλα και οι αδειούχοι εμπόροι μπορούν εκτός από την ιστοσελίδα του Τμήματος Δασών να αποτείνονται και στα τηλέφωνα 22805580 και 22805583.