Ολοκληρωμένη Διαχείριση Παράκτιων Περιοχών
Η Κύπρος, ως παράκτιο κράτος, καλείται να προχωρήσει με τη διαχείριση των παράκτιων περιοχών και την αειφόρο χρήση των παράκτιων πόρων. Μερικές από τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει αφορούν την υπερσυγκέντρωση των οικονομικών δραστηριοτήτων και του πληθυσμού στις παράκτιες περιοχές, την ανάπτυξη υποδομών και οικοδομών επηρεάζοντας παράκτιους και θαλάσσιους πόρους, την απώλεια της εύφορης γεωργικής γης, τον κατακερματισμό της λήψης αποφάσεων σχετικά με τις πολιτικές και τις δράσεις που αφορούν την παράκτια ανάπτυξη, την έλλειψη ορθής αποτίμησης των περιουσιακών στοιχείων του περιβάλλοντος και την περιορισμένη περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση.
Στις πιο πάνω οικονομικές δραστηριότητες περιλαμβάνονται η γεωργία και βιομηχανία, η αλιεία / υδατοκαλλιέργεια, ο τουρισμός, οι αθλητικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες, η παράκτια υποδομή, οι ενεργειακές εγκαταστάσεις, τα λιμάνια, μαρίνες και αλιευτικά καταφύγια, οι θαλάσσιες δραστηριότητες και η χρήση παράκτιων φυσικών πόρων.
Πέρα από τις προκλήσεις, στην παράκτια ζώνη παρουσιάζονται πιέσεις που αφορούν την υπεράντληση φυσικών πόρων και την υποβάθμιση των φυσικών οικοτόπων, την υποβάθμιση της ποιότητας του νερού και του θαλάσσιου περιβάλλοντος, την εξάντληση των υδάτινων πόρων, την επιτάχυνση της διάβρωσης, τη συσσώρευση της ρύπανσης από διάφορες πηγές, την αύξηση της οικοδόμησης και ανάπτυξη έργων υποδομής λόγω πληθυσμιακής συγκέντρωσης και τουρισμού, την κακή διαχείριση των αστικών, βιομηχανικών και γεωργικών λυμάτων που διοχετεύονται στη θάλασσα, καθώς και την αύξηση κινδύνου λόγω κλιματικής αλλαγής.
Το συνολικό μήκος της ακτογραμμής της Κύπρου 772χλμ., εκ των οποίων τα 404χλμ. (56%) δε βρίσκονται κάτω από τον έλεγχο της Κυπριακής Δημοκρατίας. Τα μεγαλύτερα αστικά κέντρα στην Κύπρο, εκτός από τη Λευκωσία, είναι παράκτια (Λεμεσός, Λάρνακα και Πάφος) αντιπροσωπεύοντας το 48% του συνολικού πληθυσμού. Το 50% του πληθυσμού κατοικεί και εργάζεται στην παράκτια ζώνη, ενώ το 90% της τουριστικής ανάπτυξης αναπτύχθηκε την περίοδο 1980-1990 στις παράκτιες περιοχές. Το 40-60% του ΑΕΠ αφορά παράκτιες δραστηριότητες. Στο δίκτυο Natura 2000 εντάχθηκαν δεκαπέντε (15) παράκτιες και θαλάσσιες περιοχές, ενώ σύντομα αναμένεται να ενταχθούν ακόμη δύο (2). Το 2016, οι περιοχές που έχουν ενταχθεί στο δίκτυο παρακολούθησης της ποιότητας των νερών κολύμβησης είναι 113, από τις οποίες οι 57 βραβεύτηκαν με τη Γαλάζια Σημαία.
Λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω, είναι απαραίτητο να εφαρμοστεί μια περιβαλλοντικά αειφόρος, οικονομικά δίκαιη, κοινωνικά υπεύθυνη και πολιτισμικά ευαίσθητη διαχείριση των παράκτιων ζωνών. Συνεπώς, το Τμήμα Περιβάλλοντος εκπονεί την Εθνική Στρατηγική και Σχέδιο Δράσης για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση των Παράκτιων Περιοχών (ΟΔΠΠ) για την Περίοδο 2018-2028, όπως προνοούν το Πρωτόκολλο για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση των Παράκτιων Ζωνών της Μεσογείου της Σύμβασης της Βαρκελώνης, αλλά και η Σύσταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την εφαρμογή στην Ευρώπη της ολοκληρωμένης διαχείρισης των παράκτιων ζωνών (2002/413/ΕΚ).
Η ετοιμασία της Εθνικής Στρατηγικής και του Σχεδίου Δράσης ανατέθηκε από το Τμήμα Περιβάλλοντος στην Κοινοπραξία «ALA Planning Partnership Consultancy L.L.C.» και «Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας – Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων Υγροτόπων (ΕΚΒΥ)», κατόπιν προκήρυξης του Διαγωνισμού με Αριθμό Τ.Π. 13/2015. Η υλοποίηση της εν λόγω Σύμβασης ξεκίνησε τον Αύγουστο 2016 και θα ολοκληρωθεί τον Αύγουστο 2018. Η σύμβαση θα συγχρηματοδοτηθεί από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Θάλασσα 2014-2020», σε ποσοστό 75% από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας και 25% από την Κυπριακή Δημοκρατία.
Η Στρατηγική αυτή στοχεύει στην υιοθέτηση ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού και διαχείρισης παράκτιων περιοχών σε συνδυασμό με την επίτευξη καλύτερου συντονισμού όλων των διαδικασιών και των αρμοδίων φορέων ή μηχανισμών άσκησης πολιτικής που έχουν επίδραση στην παράκτια ζώνη, ώστε να διασφαλίζεται η αειφόρος ανάπτυξή τους μέσω της ολοκληρωμένης προσέγγισης. Ο στόχος θα επιτευχθεί μέσω της υλοποίησης δράσεων, σύμφωνα με το Σχέδιο Δράσης.
Η γεωγραφική κάλυψη της παράκτιας ζώνης οριοθετείται από το θαλάσσιο όριο των παράκτιων ζωνών, το οποίο είναι το εξωτερικό όριο των χωρικών υδάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας (12 ναυτικά μίλια) και το χερσαίο όριο της το οποίο είναι το όριο των ανάλογων παράκτιων μονάδων (Δήμοι/Κοινότητες) ή το όριο που θα οριστεί με βάση οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά κριτήρια.