Το Τμήμα Περιβάλλοντος διεξάγει τακτικές και έκτακτες Επιθεωρήσεις για έλεγχο εφαρμογής της Περιβαλλοντικής Νομοθεσίας. Παράλληλα ανταποκρίνεται σε αιτήματα εξέτασης παραπόνων ή καταγγελιών. Μέσα στα πλαίσια αυτά, διεξάγονται επιθεωρήσεις για τις πιο κάτω Νομοθεσίες:
• Έλεγχος της Ρύπανσης των Νερών Νόμοι του 2002 έως 2013.
• Περί Βιομηχανικών Εκπομπών (Ολοκληρωμένη Πρόληψη και Έλεγχος της Ρύπανσης) Νόμος του 2013,
• Περί Αποβλήτων Νόμοι του 2011 μέχρι 2016
• Περί Συσκευασιών και περί Αποβλήτων Συσκευασιών Νόμοι του 2002 μέχρι 2012.
• Περί Εκπομπών Ορισμένων Φθοριούχων Αερίων του Θερμοκηπίου Νόμος του 2010.
Για την καλύτερη δυνατή οργάνωση των Επιθεωρήσεων καταρτίζεται στην αρχή της κάθε χρονιάς, Σχέδιο Περιβαλλοντικών Επιθεωρήσεων, το οποίο περιλαμβάνει όλους τους ετήσιους στόχους του Τμήματος. Στο Σχέδιο περιλαμβάνονται επίσης στοχευμένες εκστρατείες σε συγκεκριμένους κλάδους για έλεγχο της διαχείρισης των αποβλήτων τους. Ως εκ τούτου, ετοιμάζονται μηνιαία προγράμματα, στα οποία περιλαμβάνονται οι προβλεπόμενες Επιθεωρήσεις.
Το Τμήμα Περιβάλλοντος ανταποκρίνεται αμέσως σε θέματα επειγόντων παραπόνων και καταγγελιών και διερευνά όλα τα περιστατικά που περιέρχονται στην αντίληψη του.
Μετά το πέρας κάθε Επιθεώρησης, συντάσσεται από τους Επιθεωρητές Έκθεση Επιθεώρησης. Ανάλογα με τα ευρήματα της Επιθεώρησης ετοιμάζονται και αποστέλλονται επιστολές Συμμόρφωσης ή Εκθέσεις προς τον Γενικό Εισαγγελέα για λήψη ποινικών μέτρων. Κατά τη διάρκεια της επιθεώρησης ή μετά μπορεί να εκδοθεί από τους επιθεωρητές εξώδικη ρύθμιση, σύμφωνα με τις πρόνοιες της Νομοθεσίας. Στο τέλος κάθε έτους ετοιμάζεται Ετήσια Έκθεση Επιθεωρήσεων, στην οποία περιλαμβάνονται όλα τα ευρήματα των Επιθεωρήσεων, καθώς και πολλά στατιστικά στοιχεία που αφορούν τις Επιθεωρήσεις.
Για τους σκοπούς των Επιθεωρήσεων, οι Επιθεωρητές του Τμήματος Περιβάλλοντος, επιδιώκουν συνεργασία με όλες τις άλλες αρμόδιες Υπηρεσίες, καθώς και την Αστυνομία Κύπρου.
Σύμφωνα με την Νομοθεσία απαγορεύεται η λειτουργία οποιασδήποτε εγκατάστασης, η οποία προκαλεί ή δυνατό να προκαλέσει ρύπανση στα νερά ή στο έδαφος χωρίς την εκ των προτέρων εξασφάλιση Άδειας. Για τους παραβάτες προβλέπονται ποινές φυλάκισης μέχρι 3 χρόνια ή / και χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις 500.000 ευρώ. Οι ίδιες ποινές προβλέπονται και σε περίπτωση που δεν υπάρχει συμμόρφωση σε όρους που τίθενται στις Άδειες.
Περαιτέρω, σημειώνεται ότι οι Επιθεωρητές έχουν το δικαίωμα, εφόσον έχουν εύλογη αιτία να πιστεύουν ότι διαπράττονται αδικήματα σε σχέση με την λειτουργία εγκατάστασης χωρίς Άδεια, παραβιάσεις όρων Αδειών ή απορρίψεις χωρίς Άδεια να προβαίνουν σε εξώδικες ρυθμίσεις Αδικήματος. Τα ποσά ανέρχονται μέχρι 4.000 ευρώ.