ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ NATURA 2000 – ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΣ ΑΚΑΜΑ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ: 2014-2020
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: Ανταγωνιστικότητα και Αειφόρος Ανάπτυξη
ΤΑΜΕΙΟ: Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης
ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή και Διατήρηση του Περιβάλλοντος
ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ: Προστασία και αποκατάσταση της βιοποικιλότητας και του εδάφους καθώς και της προαγωγής των υπηρεσιών των οικοσυστημάτων μεταξύ άλλων και μέσω του δικτύου NATURA 2000 και των πράσινων υποδομών
ΕΙΔΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ: Βελτίωση της κατάστασης διατήρησης των ειδών και οικοτόπων στις περιοχές NATURA 2000
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΕΝΑΡΞΗΣ ΕΡΓΟΥ: 09/03/2017
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΛΗΞΗΣ ΕΡΓΟΥ: 31/12/2023
ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΑΠΑΝΗ: €1.870.522,63
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΡΓΟΥ: Η Χερσόνησος του Ακάμα αποτελεί μια από τις σημαντικότερες φυσικές περιοχές της Κύπρου, με ανεκτίμητη οικολογική και αισθητική αξία. Η περιοχή αποτελεί προτεινόμενο Τόπο Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ, Site of Community Interest) με κωδικό CY4000010 και Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ, Special Protection Area) με κωδικό CY4000023 του Οικολογικού Δικτύου προστατευόμενων περιοχών της Ευρωπαϊκής Ένωσης NATURA 2000, συνολικής έκτασης 18.082 εκταρίων. Το 43,42% της έκτασης αυτής είναι θαλάσσιο, ενώ το 56,58% αποτελεί το χερσαίο τμήμα της προστατευόμενης περιοχής. Ο καθορισμός της περιοχής υπό αυτό το καθεστώς έγινε με βάση τις Οδηγίες 92/43/ΕΟΚ και 2009/147/ΕΚ για την προστασία των σημαντικών τύπων οικοτόπων/ειδών και της πτηνοπανίδας της περιοχής αντίστοιχα. Μέρος της περιοχής του Δικτύου Natura 2000 (7.762 εκτάρια) έχει κηρυχθεί ως "Εθνικό Δασικό Πάρκο Ακάμα" με απόφαση Υπουργικού Συμβουλίου (Αρ. Απόφασης 80.462 ημερομ. 21/03/2016) και είναι υπό τη διαχείριση του Τμήματος Δασών σύμφωνα με τις πρόνοιες του Νόμου 25(Ι)/2012. Αρμόδια αρχή για τη διαχείριση και το νομοθετικό καθεστώς της περιοχής ως μέρος του Δικτύου Natura 2000 είναι το Τμήμα Περιβάλλοντος, σύμφωνα με τις πρόνοιες του Νόμου 153(Ι)/2003 ενώ για θέματα προστασίας και διαχείρισης των ειδών και οικοτόπων (χερσαίων, παράκτιων και θαλάσσιων) αρμόδιες αρχές εκτός του Τμήματος Περιβάλλοντος είναι και το Τμήμα Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών, το Τμήμα Δασών και η Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας του Υπουργείου Εσωτερικών, για τους τομείς αρμοδιότητας της κάθε υπηρεσίας.
Το 2016 ολοκληρώθηκε το Διαχειριστικό Σχέδιο της περιοχής το οποίο ορίζει τους σκοπούς, αρχές και στόχους διαχείρισης της προστατευόμενης περιοχής και προτείνει μέτρα διαχείρισης της και τρόπο εφαρμογής τους. Αυτά συνίστανται σε στοχευμένα μέτρα διατήρησης και προστασίας των οικοτόπων και ειδών χλωρίδας και πανίδας, μέτρα ανάδειξης της περιοχής και εξυπηρέτησης των επισκεπτών, μέτρα συμβολής στην αειφόρο ανάπτυξη της περιοχής καθώς και σε μέτρα βέλτιστης διαχείρισης και λειτουργίας της. Το Διαχειριστικό Σχέδιο αποτελεί σημαντικό εργαλείο για τις αρμόδιες αρχές και θέτει βάσεις για την ορθότερη και μακροπρόθεσμα αποδοτικότερη διαχείριση της περιοχής, λαμβάνοντας υπόψη τον πολυδιάστατο περιβαλλοντικό, πολιτιστικό, οικονομικό και κοινωνικό της ρόλο.
Τον Ιανουάριο του 2016, το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε την υλοποίηση των "μέτρων διατήρησης και προστασίας της περιοχής" και των "μέτρων ανάδειξης της περιοχής και εξυπηρέτησης επισκεπτών" που περιλαμβάνονται στο Διαχειριστικό Σχέδιο, σε ολόκληρη την περιοχή που εμπίπτει στο Δίκτυο Natura 2000 της Χερσονήσου Ακάμα (Αρ. Απόφασης 80.041, ημερομ. 11/01/2016). Παράλληλα, ενέκρινε την πρόσληψη εξειδικευμένου Συμβούλου για να σχεδιάσει και εισηγηθεί τρόπους αξιοποίησης του Εθνικού Δασικού Πάρκου και να εξετάσει και εισηγηθεί τρόπους ενιαίας διαχείρισης ολόκληρης της περιοχής που εμπίπτει στα όρια του Δικτύου Natura 2000, στο πλαίσιο των νομικών υποχρεώσεων της Δημοκρατίας έναντι σχετικών Οδηγιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα μέτρα αυτά αποτέλεσαν τη βάση για καταρτισμό ενός ολοκληρωμένου Σχεδίου Δράσης για εφαρμογή του μέσω του Έργου, υλοποιούμενο από όλες τις αρμόδιες αρχές που διαχειρίζονται τα προστατευτέα αντικείμενα της περιοχής.
Το Σχέδιο Δράσης, επιγραμματικά, στοχεύει στην προστασία, διατήρηση και διαχείριση των σημαντικών οικοτόπων και ειδών χλωρίδας και πανίδας της περιοχής αλλά και της ανάδειξής της μέσω δράσεων ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης του κοινού για την οικολογική αξία και τα οφέλη της. Παράλληλα, μέσω υλοποίησης των δράσεων του Έργου, στόχος είναι να διασφαλιστεί η καθιέρωση ενός ενιαίου πλαισίου για μακροπρόθεσμη διαχείριση της περιοχής.
Το Έργο περιλαμβάνει συγκεκριμένα δράσεις για παρακολούθηση της κατάστασης διατήρησης των οικοτόπων και ειδών της περιοχής (π.χ. παρακολούθηση πληθυσμών σημαντικών ειδών χλωρίδας, αμφιβίων, ερπετών, χειροπτέρων, θηλαστικών, θαλάσσιων χελωνών, ιχθύων, πτηνών και αρθροπόδων), δράσεις για διαχείριση της περιοχής (π.χ. παρακολούθηση επισκεψιμότητας λόγω μεγάλης τουριστικής δραστηριότητας στην περιοχή που επηρεάζει τα προστατευτέα αντικείμενά της, διατήρηση μονοπατιών και εγκαταστάσεων αναψυχής, αποκοπή παράνομων προσβάσεων καθώς και ανάπτυξη προτάσεων για την αειφόρο ανάπτυξή της), δράσεις για διατήρηση και ενίσχυση της προστασίας της (π.χ. διαχείριση και καθαρισμός αποβλήτων, δημιουργία εγκαταστάσεων για πυρόσβεση/ πυροπροστασία) και δράσεις για προώθηση και προβολή της περιοχής (διοργάνωση ημερίδας/ εκδηλώσεων, ανάπτυξη ιστοσελίδας, διαγωνισμός φωτογραφίας, δημιουργία ενημερωτικού υλικού όπως ντοκιμαντέρ και οδηγού επισκεπτών, ανακαίνιση κέντρου επισκεπτών Λάρας).
ΠΑΡΑΔΟΤΕΑ – ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Το Έργο αναμένεται να συμβάλει στη βελτίωση της κατάστασης διατήρησης της βιοποικιλότητας του Ακάμα δηλαδή των οικοτόπων και των ειδών χλωρίδας και πανίδας, κυρίως αυτών που περιλαμβάνονται στα Παραρτήματα των Οδηγιών 92/43/ΕΟΚ και 2009/147/ΕΚ τα οποία η Κυπριακή Δημοκρατία έχει υποχρέωση να προστατεύει και να διατηρεί. Αυτό θα καταστεί δυνατό μέσω εφαρμογής των δράσεων παρακολούθησης των πληθυσμών, με εκπόνηση μελετών για κάλυψη κενών γνώσης σχετικά με τα είδη και μέσω των στοχευμένων δράσεων αποκατάστασης ειδών και οικοτόπων.
Αναμένεται επίσης ότι θα τεθούν οι βάσεις για να δημιουργηθεί ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο διαχείρισης της περιοχής τόσο ως προστατευόμενης υπό νομικό καθεστώς όσο και ως τουριστικός προορισμός που δέχεται, κατ' εκτίμηση μέχρι και ένα εκατομμύριο επισκέπτες ανά έτος, για ποικίλους σκοπούς και τύπους δραστηριοτήτων.
Μακροπρόθεσμα, αναμένεται ότι μέσω του Έργου θα βελτιστοποιηθούν τα οφέλη που προσφέρει η Χερσόνησος του Ακάμα, ως φυσική προστατευόμενη περιοχή, προς την κοινωνία, τα οποία διεθνώς αναγνωρίζονται ως υπηρεσίες του οικοσυστήματος προς τον άνθρωπο (όπως για παράδειγμα η παροχή καθαρού αέρα και νερού, η επικονίαση των φυτών, η αισθητική τοπίου και η αναψυχή, η πνευματική ευημερία και η εκπαίδευση). Ταυτόχρονα, μέσω των δράσεων ανάδειξης και προβολής της περιοχής του Ακάμα, αναμένεται ότι αυτός ο σημαντικός περιβαλλοντικός και κοινωνικό-πολιτιστικός του ρόλος θα αναγνωριστεί από την κοινωνία με αποτέλεσμα την ενεργότερη συμμετοχή των πολιτών στην διατήρηση και προστασία του.
ΔΙΚΑΙΟΥΧΟΣ ΦΟΡΕΑΣ: Τμήμα Περιβάλλοντος
`
ΦΟΡΕΙΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: Τμήμα Δασών, Τμήμα Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών, Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας
ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ:
· Ενδιάμεσος Φορέας – Διεύθυνση Ελέγχου, Υπουργείο Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων: http://www.mcw.gov.cy
· Διαχειριστική Αρχή – Γενική Διεύθυνση Ανάπτυξης: http://www.dgepcd.gov.cy